|
|
Про башкирию стихиРЕСПУБЛИКА БАШКОРТОСТАН - стихи о родном краеДорогие читатели! Сайт "Любимая Родина" рад представить вам стихи о Башкортостане (Приволжский ФО, Россия), которые написали современные поэты. Мы благодарим авторов за творческое вдохновение, чуткость, доброту и любовь к Родине. Край родной, Башкортостанавтор: Рустам Гафуров
Я люблю степной простор, Вольный мой Башкортостан. Я люблю седины гор, Мудрый мой Башкортостан.
Я люблю твоих людей, Добрый край Башкортостан. Слава Родине моей, В сердце ты Башкортостан!
Есть на свете много стран, Есть на свете чудеса, Мне милей Башкортостан, И родные голоса.
Я люблю твои поля, Хлебный мой Башкортостан. Здесь медовая земля, Жемчуг мой Башкортостан.
Слава Родине моей, Ты цвети любимый край. В вольной музыке своей Славь отчизну наш курай!
Слышу я напев родной, Звонкий мой Башкортостан. Образ твой всегда со мной, Светлый мой Башкортостан. Башкортостанавтор: Андрей Валериевич Винников
Воспеть хочу тебя мой край, Той песней, что поёт курай, Степной ковылью, мягкой елью. Ты окольцован Агиделью, Грядой могучего Урала Там где Инзер берёт начало. Где Иремель - Кабан могучий Уснул, зарывшись рылом в тучи.
Где Шульган-таш - конюшня Акбузата Наскальной росписью богата. Где Аслы-куль, как море горьких слёз, Где каждая травинка медонос.
Где ароматы как напев Пленят курутом - кислым сыром Где Ямантау - страшный дэв, Лежит поверженный батыром.
Там где богатый рыбой Дим, Прозрачный как росса Зилим. Пестря природной акварелью Спешат на встречу с Агиделью. Красноусольск, где из скалы Течёт целебный сок земли. Шиханы, словно башлыки, Оставленные у реки, Наездниками удалыми, что напоить коней пошли.
Где на хребтине Юрматау Нугуш берёт своё начало И встретив на пути плотину Заполнил горную ложбину. Хранится «Чистая вода», Что поит наши города.
Воспеть хочу тебя мой край Той песней, что поёт курай Всевышним как подарок дан, Навек родной Башкортостан! Башкортостанавтор: Бронислав Степанов
Мой родной Башкортостан! Средь могучих быстрых рек, Словно алый ты тюльпан, Мне надежду дал навек.
Я так хочу тебе сказать, Мой любимый дивный край. Здесь можно счастье отыскать, За все спасибо, Курултай.
И точно в памяти встает, Твоей истории трактат. А руку помощи дает, Людьми, любимый Салават.
И так бывало уж не раз, Что людям посылал покой. В мечети совершал намаз, Святой Хизыр, защитник мой.
Своим народом ты богат, И верен он тебе. Так пусть здесь будет чудный сад, На память обо мне.
На рыжих, быстрых скакунах, В степях твоих промчусь. Или в заснеженных горах, Урала заблужусь.
А может где-то в вышине, Споет мне соловей. И на поляне в тишине, Мне даст глоток ручей.
Спасибо, мой Башкортостан, За красоту твою. Но, мне милее Татарстан, В котором я живу. Башкирская земляавтор: Юрий Ронжаков
Как не любить тебя Башкирская земля? Богата ты лесами, хлебом, сладким мёдом. к тебе ведь надо относится, трепетно, любя. чтоб ты цвела и благоухала с каждым годом.
Как не любить душой Башкирские края? Ведь только здесь я встретился с любимой. Бескрайними здесь кажутся цветочные поля, и для души найдёшь здесь всё необходимой.
Как не любить душой твои плакучие берёзы, когда в твои ладони с веток течёт сок! Особенно туманы, жаркий зной и в мае грозы, под синим небом радугу, от юга на восток.
Как не любить тебя душой Башкирский край? Ведь на твоих просторах просто отдыхаешь. Гостеприимство, сабантуй и трепетный курай, и всё есть то, о чём не раз мечталось.
Как не любить твои трескучие морозы? Когда над домом вьётся струйкой сизый дым! И от нахлынувшего чувства набегают слёзы, ты стал мне ближе к сердцу, и родным! Башкортостанавтор: Александр Икс
Башкортостан, любимый край! Где-то в степи звучит курай, Где-то, как белой пеленой, Колышется ковыль волной.
Где-то в таинственном, глухом лесу, Ты встретишь рыжую лису, Ты встретишь там медведя, волка, Ты лося встретишь и зайчонка.
Взгляни, мой друг, на облака, Ты зоркого увидишь там орла, Увидишь небо ты родное, И как в деревне, под луною, Под голубою синевою, На звёзды я смотреть люблю, И думать, как я жизнь люблю.
Башкортостан! Я здесь родился, И жил я здесь, и рос, учился, И край родной я повидал, Стихи лишь о тебе писал, Я полюбил тебя за то, Что нет прекрасней ничего! Стоит тут старая Ветла, Течёт там Белая моя.
Тут жил, живёт, и будет жить, И скот домашний разводить, Да, изменился, но остался он душою шир, Моей земли ты друг—башкир.
Чтоб о тебе, мой край, побольше рассказать, Придётся не одну мне исписать тетрадь, Люблю тебя, тебя люблю, Башкирию, красавицу мою! Башкирия - ты Родина мояавтор: Лара Штольц
Башкирия - ты Родина моя, я твой Народ! Мой край родной, веди меня вперед! К стихам и песням, что слагаю о тебе. Башкирия - ты ВСЕ в моей судьбе.
Леса и горы, и безбрежные мечты. Цветы и птицы, как очнувшиеся сны. Ты вдохновляй на подвиги меня. Я твой Народ, я как Душа твоя!
Бери мой Век - кладу к твоим ногам. Свой край не променяю, не отдам. О Родина, расти и процветай! Пусть Дружбы песнь поет тебе курай! Башкортостанавтор: Алсу Абдуллина Сю-Сю
Я живу в столь прекрасном крае, И зовут его Башкортостан. И пою о любимейшем рае, У которого нет изъян.
И природа так благоухает, Такой разный животный мир, Красота его не угасает- И воспеть могут тысячи лир.
С каждым годом природа все ярче, Наслаждаюсь,как пью нектар, Ну и пусть, что с годами все старче, Край бессмертен мой, это дар.
И любовь с каждым днем все больше В моей сердце теперь растет, Эта жизнь пусть продлится дольше, Пусть Башкирия вся цветет. Башкортостанавтор: Сергей Гайдуков
Башкортостан - ты край родной, И гордимся мы тобой, Ты для всех, для нас любим, И ничем незаменим. Ты цветешь день ото дня, Удивляешь ты меня, И природной красотой, И великой добротой. Всех ты солнцем озоряешь, Путь - дорогу освещаешь, В горе, радости всегда С нами ты бываешь. Моя Башкирияавтор: Олег Зарецкий
Ах, как же сложить мне песню Про добрый мой край чудесный. Слова где мне взять такие, Чтоб в пору они ей были.
Родился я здесь когда-то И в сердце моем одна ты. Башкирия – край чудесный,- Слова мне дала для песни.
Под куполом неба сини, Во все времена красивый, Мой край, и зимой, и летом, Стоит, озаренный светом.
И в светлую даль смотрю я, И вновь о тебе пою я. Башкирия – край любимый, Навеки родной и милый.
Здравствуй, здравствуй, мой курай, Ты играй, не умолкай, Воспевай родимый край, навеки добрый. Я любовь свою к тебе Пронесу в своей судьбе, Как любовь к родной земле, к родному дому. Гостеприимная башкирская Земля автор: Анастасия Андрейчева
Гостеприимная башкирская Земля, Прославленная щедростью своей. Как скатерть, расстелила ты поля, Чтоб с разных уголков встречать гостей.
Под звуки, что доносит нам курай, О красоте своей раскрой секрет. Башкирия, чем славится твой край? Ты нарисуй свой маленький портрет.
Гостеприимная башкирская Земля, Гостей за стол огромный усади, Пока звучит курай в твоих краях Всех медом диким вкусным угости.
Уж несколько веков башкирский мед Является богатством у природы, В себе дары целебные несет И воспевается в легендах у народа.
А после эпос древний расскажи. Урал-батыр - герой Башкортостана, Он с честностью и силой прожил жизнь Я воспевать его не перестану!
Он в чудеса Башкирии вошел, Раз издревле прославился народом. И детям всем известен хорошо, Ведь воспевали его предки год за годом.
И славится, Башкирия, твой сын, Герой сильнейший - Салават Юлаев. Он для народа и свободы жил, Так стал батыром смелым в нашем крае.
Гостеприимная башкирская Земля, Народ слагает тебе искренние песни. Пока звучит курай в твоих краях, Не будет на Земле страны чудесней. Башкирия мояавтор: Айгуль Петрова
О, моя Родина, Башкирия моя! Твои узоры не забуду я. Во сне твои я слышу голоса, В лесах чужих я чту твои леса.
Во всех березах вижу я твой свет, И сложен о тебе любой куплет, Любое пламя - из твоих печей, И звезды светят из твоих ночей.
Другие горы - дети твоих гор, И в облаках вода твоих озер, С твоих полей несут мне пчелы мед, С тебя веду я знаков жизни счет.
Вот сенокос среди глухих лесов, Вот бабушка на куполах стогов, Лесной ручей, дорога в облака, И исчезающего племени тоска.
Там жизнь мне пела голосами птиц, О ней народ писал чертами лиц, Я календарь храню за прошлый год, Где снова неохватен горизонт.
Я в каждой песне слышу твой напев, К тебе вернусь я, все преодолев, Во всех дорогах - лишь твои пути, Как долго мне скажи, к тебе идти. Башкирия мояавтор: Альмира Фатхуллина
Башкирия моя — моя земная Обитель! Всех неведомых земель Других прекрасней ты! Иного рая Я не ищу! Мне дорог Иремель!
Башкирии необозримы дали; И горы достигают тех высот, Что вниз смотреть рискнете вы едва ли - Захватывает дух от их красот!..
Хранят пещеры тайны вековые: Наскальные рисунки шлют привет От наших предков, ведь они - немые Свидетельства событий прошлых лет.
И есть пещеры, духом Салавата Юлаева пропитаны насквозь, Сподвижника и названного брата Емели Пугачева, что всерьез
Хотел спасти народ от деспотизма, Но был казнен жестокою судьбой, И Салавата мама и отчизна Лишились после этого, с собой
Забрал он их сердца. Хоть изувечен И изгнан был наш воин и певец, Но след, что он оставил, будет вечен - Он будет жить внутри людских сердец!
Любимец муз, воспел в протяжных песнях Он свой народ и соловьиный край; И на чужбине сохранил он в сердце, Как девы пляшут и поет курай!..
В Башкирии все знают Салавата, Мустая, Акмуллу, Зайнаб, Рами! Земля моя талантами богата! И все ее наследия — мои!
Башкирия моя — моя земная Обитель! Нет других таких земель... Она прекрасна и другого рая Я не ищу! Мне дорог Иремель! ljubimaja-rodina.ru Стихи про Башкортостан на русском 💌🤗Башкортостан – республика лесов, которые занимают почти 40 % территории. На востоке республику пересекают Уральские горы. Они покрыты густыми лесами. Башкортостан протянулся с севера на юг на 550 км и с востока на запад на 450 км. Самая большая река Башкортостана – Белая – Агидель. Свое название получила из-за беловатого цвета воды, в которой растворилась известь. Длина р. Белой – 1400 км. Столица Башкортостана — г.Уфа. Башкортостан – богатый край. Он богат нефтью, газом, углем. По всему краю тянутся обширные хлебные поля. Стихи про Башкортостан на русском собраны в этом разделе. Башкортостан горжусь тобою *** Башкирия моя — моя земная Забрал он их сердца. Хоть изувечен *** Башкирия, родимый край. *** Башкортостан — республика моя! *** Башкортостан мой — край родной! Я с детства так люблю, земля, Люблю цветущий летний сад, Как не воспеть мои края? *** Башкирия — ты Родина моя, я твой Народ! Леса и горы, и безбрежные мечты. Бери мой Век — кладу к твоим ногам. *** Башкортостан — моя земля! *** Башкортостан — мой край родной! В краю родном есть уголок Русский и башкир, татарин и чуваш Растет мой город, все краше год за годом, *** Республика моя, Башкортостан! Но не только добрых рук тут дело было, *** Башкортостан — ты край родной, *** Башкортостан, земля моя! *** Башкирия, *** Республика Башкортостан — мой дом родной. *** Мой дом родной Башкортостан. *** Башкирия — привольная земля! *** Родная республика Башкортостан *** Башкортостан, поля твои, *** Какая даль! Какой простор! Кругом — зеленый океан. Порою, с ветром наравне, Все та же ширь, все та же даль, *** О, моя Родина, Башкирия моя! Во всех березах вижу я твой свет, Другие горы — дети твоих гор, Вот сенокос среди глухих лесов, Там жизнь мне пела голосами птиц, Я в каждой песне слышу твой напев, *** Что такое Башкортостан? *** Я люблю степной простор, Я люблю твоих людей, Есть на свете много стран, Я люблю твои поля, Слава Родине моей, Слышу я напев родной, *** В пестрых красивых башкирских коврах, *** Лучше нет другого края, чем Башкирия моя. *** Я живу в столь прекрасном крае, И природа так благоухает, С каждым годом природа все ярче, И любовь с каждым днем все больше *** Пускай на глобусе ты кажешься листком, И золото земли, *** В большой России многоликой — Башкортостан живет великий, Как величаво твое имя… Башкортостан — звучит красиво! Спокойно люди здесь живут. Ты охраняешь мирный труд. Кипит работа на заводах… продукция уходит влет. Башкортостан — дитя природы, земных сокровищ ценный клад. Леса прекрасные, густые… мест заповедных просто тьма. Курорты — лучшие в России! Совхозы — первые в стране! Гордишься ты своим успехом и салютуешь в юбилей! *** Башкортостан, любимый край! Где-то в таинственном, глухом лесу, Взгляни, мой друг, на облака, Башкортостан! Я здесь родился, Тут жил, живёт, и будет жить, Чтоб о тебе, мой край, побольше рассказать, *** Ах, как же сложить мне песню Родился я здесь когда-то Под куполом неба сини, И в светлую даль смотрю я, *** Сила звёзд, движенье света Где в мороз и в снег февральский Она с улыбкой смотрит в небо, Она поёт, с каждым мигом И плывут её напевы, В котором, счастлив любой встречный, *** Мой друг! Что может быть милей Люблю тебя всем сердцем и душой, *** Как не любить тебя Башкирская земля? Как не любить душой Башкирские края? Как не любить душой твои плакучие берёзы, Как не любить тебя душой Башкирский край? Как не любить твои трескучие морозы? *** Ты далеко, отчизна моя! *** Мой родной Башкортостан! Я так хочу тебе сказать, И точно в памяти встает, И так бывало уж не раз, Своим народом ты богат, На рыжих, быстрых скакунах, А может где-то в вышине, Спасибо, мой Башкортостан, *** Я гимн начинаю Башкирии милой, Ты светишь в скорбях нам степными кострами, Здесь в звуках курая напев слышен чистый. В могилах спят предки под отчей равниной. Слышны и грома в словах гневных, и кротость, С тобою всегда и в краю я далеком, В тебе материнская ласка — пречиста. Слезами давно переполнена чаша От прежних твоих дней осталось нам пенье, Живешь ты, свободой душа но согрета, Как прежде взметают пыль тучей копыта В веках 6удет жить край свободным, великий, Пусть как в тридевятом, пускай в тридесятом *** Я люблю степной простор, *** Богат и важен мой Башкортостан! Уфа! Ты наша крепость и причал, Башкирию писатели всегда Пусть ты с березовый листок республика моя! *** Я люблю тебя, мой край родной! Мне не счесть твоих красивых рек, Благодатны на твоей земле цветы. *** На заре расцвел курай *** Не хвастаюсь, мол, раю ты равна; Пусть Агидель — не сплошь из серебра; Твой верный сын, во все влюблен я тут; Твоих лугов росистые цветы *** Воспеть хочу тебя мой край, Грядой могучего Урала Где Шульган-таш — конюшня Акбузата Где ароматы как напев Там где богатый рыбой Дим, Красноусольск, где из скалы Где на хребтине Юрматау Воспеть хочу тебя мой край *** Урала сердцевина, *** Башкирская наша земля, *** За тяжёлым гусем старшим Овцы густо напылили, А за овцами коровы, На весёлой лошадёнке Козы мекали трусливо У плетня на старой балке Восемь штук туберкулёзных, И башкир, хозяин старый, Вкруг сгрудились башкирята. В стороне худая дева Перед ней туберкулёзный О закатно-алой тризне, «Господа, пора ложиться — Потонули в переулке А в избе у самовара Пахнет йодом, мятой, спиртом, *** Когда из дальних странствий возвращаюсь, Земля моя, зеленая, как бархат. Я подбегаю к ласковым березам — А по лугам, играя, скачут кони… Башкортостан — орлиная держава, Жить без тебя душа моя не сможет, Мне без тебя чужих краев не надо — *** Гостеприимная башкирская Земля, Под звуки, что доносит нам курай, Гостеприимная башкирская Земля, Уж несколько веков башкирский мед А после эпос древний расскажи. Он в чудеса Башкирии вошел, И славится, Башкирия, твой сын, Гостеприимная башкирская Земля, web-stihi.ru
stihi.my-collection.ru Башкортостан - мой край роднойБашкортостан – мой край родной (к 100-летию Башкортостана) Сцена красиво украшена. Висят герб, флаг Башкортостана Звучит гимн Башкортостана. На сцену выходят 2 ведущих в национальной одежде. 1-й ведущий: Добрый день, дорогие гости: учителя, учащиеся, родители! Мы собрались сегодня с вами, чтобы отметить очень важное событие. 2-й ведущий: Да, событие это очень важное для нас всех. 23 марта 2019 года наша республика Башкортостан отмечает свой 100- летний юбилей. От всей души сердечно поздравляем вас с этим праздником! 1-й ведущий: 20 марта 1919 года в Москве было подписано Соглашение Советской власти с Башкирским правительством об образовании Башкирской Автономной Советской Социалистической Республики. Этот исторический акт со стороны Советского правительства подписали председатель Совнаркома Владимир Ленин, председатель ВЦИК Михаил Владимирский и наркомнац Иосиф Сталин, с башкирской стороны — председатель Башкирского правительства Мухаметхан (Мстислав) Кулаев, член Башкирского центрального шуро Муллаян Халиков и адъютант Башкирского войска Абдрашит Бикбавов. 2-й ведущий: Это соглашение было опубликовано в газете «Известия ВЦИК» 23 марта 1919 года; этот день считается официальной датой образования республики. В соответствии с Соглашением была образована Башкирская Автономная Советская Социалистическая Республика. 1-й ведущий: Каждому из нас близко и понятно слово « Родина». Родина, это место, где мы родились, где жили наши родители, дедушки и бабушки и наши далекие предки. Здесь все нам близко и знакомо: язык, быт, обычаи и традиции народа. Здесь живут наши друзья, близкие нам люди. Наша родина – наш Башкортостан. Великую землю, любимую землю Где мы родились и живём. Мы Родиной светлой, мы Родиной милой. Мы Родиной нашей зовём. 2-й ведущий: Наша республика Башкортостан расположена на южном Урале, на границе двух частей света – Европы и Азии. На карте России Башкортостан – небольшой уголок на Урале, насчитывающий 143600 кв.км, могут свободно уместиться Португалия и Дания, вместе взятые, или 4,5 таких государств как Бельгия. Стих Р.Гафурова «Край родной, Башкортостан» Я люблю степной простор, Вольный мой Башкортостан. Я люблю седины гор, Мудрый мой Башкортостан.
Я люблю твоих людей, Добрый край Башкортостан. Слава Родине моей, В сердце ты Башкортостан!
Есть на свете много стран, Есть на свете чудеса, Мне милей Башкортостан, И родные голоса.
Я люблю твои поля, Хлебный мой Башкортостан. Здесь медовая земля, Жемчуг мой Башкортостан.
Слава Родине моей, Ты цвети любимый край. В вольной музыке своей Славь отчизну наш курай!
Слышу я напев родной, Звонкий мой Башкортостан. Образ твой всегда со мной, Светлый мой Башкортостан. 2-й ведущий: Край наш необыкновенно привлекателен разнообразием природы. Если посмотреть на Башкортостан с высоты, то можно увидеть и горы, и холмы, и крутые обрывы, красивые реки и озёра, бескрайние хлебные просторы. На востоке республики высятся Уральские горы. Красоту, привлекательность Урала воспевал в своих песнях и стихах легендарный герой башкирского народа С.Юлаев. Стих С.Юлаева «Мой Урал». Ай, Урал, ты, мой Урал, Великан седой, Урал! Головой под облака Поднялся ты, мой Урал! Моя песня о тебе, О любви моей к тебе. Вместе с полною луной Золотом одет Урал, Вместе с утренней зарей Серебром блестит Урал. По бокам твоим, Урал, Встали темные леса, А у ног твоих, Урал, Степь - зеленая краса. Белоснежные цветы На лугах твоих цветут, И цветы, и соловьи Честь аллаху воздают. Громко славит птиц напев Первый ясный солнца луч, А закатный солнца луч Провожает, присмирев. Ай, Урал, ты мой Урал, Великан седой, Урал! Все слова я растерял, Как воспеть тебя, Урал? Заиграй же, мой курай, Песню, чтоб вошла в сердца, И Урал, и весь наш край Прославляя без конца!.. Песня «Башкортостан» Слова А.Утягановой, музыка У.Идельбаева. Башкортостан-венец Урала, Любви и дружбы колыбель. Красой своей околдовала Сердца поэтов Агидель Красой своей околдовала Сердца поэтов Агидель С тобою новый день встречая, С вершины гор поёт курай. Цвети Республика родная, Башкортостан-зелёный край. Цвети Республика родная, Башкортостан-зелёный край. Мы дети все народов разных, Наш дом-башкирская земля. В объятьях ласковой России Одна единая семья. Сияй под мирным небосклоном, Хвалу навек тебе воздам, Ты домом многим стал народам, Цвети родной Башкортостан. Ты домом многим стал народам, Цвети родной Башкортостан. Цвети родной Башкортостан. 1-й ведущий: Очень много в нашей республике рек и озёр. Самая большая из них – красавица Агидель. Тысячу лет с нежностью и любовью башкиры поют о родной Агидели, об Юрюзане, Яике и Сакмаре, об Ашкадаре и Нугуше. Стих Н.Ашарина «Агидель - река веков» Река веков, воспетая стихами, Ты широка, полна и тороплива, Перед тобою словно у святыни, 2-й ведущий: Какими только дарами ни наградила природа нашу республику. Обширные поля и луга, без конца волнующиеся ковылем степи, красавицы реки, целебные источники и озёра, плодородная земля. А недра богаты различными полезными ископаемыми. Стих М.Карима «До чего здесь земля черна» До чего здесь земля черна до чего здесь земля сочна! Солнце борозду озарит- и, как уголь, горит она! Бросишь в сумерках ты зерно- До зари прорастёт оно. Чернозём благодатный наш- Хоть возьми да на хлеб намажь! Молча встали хлеба в тиши, Как над озером камыши, И горит зерно янтарём, знать, посеяно от души! Пахнет бархатная трава так, что кружится голова! Как я счастлив, что здесь рождён,- Не расскажут о том слова!... Мёдом пахнет воздух здесь, Дождь серебряный с небес. Горы. Будто пух- земля. Обступив, нависнул лес. Наслаждение глазам, Мотыльки и там исям, Среди ягод и цветов, По полянам и лугам. Здесь родимая земля, Это родина моя. Здесь расту я и учусь, Оттого и счастлив я. До меня доходит зов Славных прадедов-отцов. Для меня звучит курай. Клекот слушаю орлов. Здесь весна души моей, Нежность матери моей, В сердце радости струна- Долга, верности-слышней. Здесь родительский язык, Здесь друзей моих язык, В тайну жизни и любви Мой язык родной проник. . 1-й ведущий: Башкирский и русские народы всегда жили в тесном общении друг с другом. Им часто приходилось вместе защищать интересы России – в одних рядах сражаться против иностранных интервентов. О дружбе башкирских и русских воинов сложены немало песен. Стих М.Карима «Не русский я, но россиянин» Не русский я, но россиянин. Ныне Своею жизнью я гордиться вправе — Давно Москва, мой голос дружбы слыша, Не русский я, но россиянин. Зваться С башкиром русский — спутники в дороге,
Стих А.Филиппова «Дружбе нет конца» Земля отцов... Былинная земля — Башкирский танец «Семь девушек» 2-й ведущий: В крестьянской войне 1773-1775 годов под предводительством Емельяна Пугачева принимали участие многие народы Урала и Поволжья, недовольные царским режимом. Ближайшим сподвижником Пугачёва был легендарный герой башкирского народа поэт-импровизатор Салават Юлаев. Башкирский народ помнит и чтит подвиг своего героя, складывает о нём стихи и песни. На самой высокой точке города Уфы возвышающемся над рекой Белой, стоит величественный памятник. Привстав на стременах и могучей рукой натянув поводья, всадник осадил разгоряченного коня. Смелое и волевое лицо, правая рука с плетью-камчой, поднятая в призывном движении. Это национальный герой башкирского народа Салават Юлаев. Стих Р.Гарипова «Баллада о Салавате». Коня лихого осадил он круто, Прервав на миг стремительный полет, И сквозь века бросает клич, как будто. Войска свои к бессмертию зовет И пусть цари запрут его в темнице Сошлют туда, где холод зол и лют Клеймо на лбу навечно сохраниться Но цепи Салавата не согнут. 1-й ведущий: 11 октября 1990 года Башкирская Автономная Советская Социалистическая Республика была провозглашена суверенной республикой, и стала называться Республикой Башкортостан. Республика Башкортостан имеет свой Государственный герб, Государственный флаг и Государственный гимн. Столицей республики является город Уфа. Город был основан в 1574 году. Сегодня Уфа - красивый, современный город, в котором много разных фабрик, заводов, учебных и культурных заведений. Стих К.Даяна «Эх, Уфа, город мой!» Под горой река струится, 2-й ведущий:. Государственный флаг РБ был принят 25 февраля 1992 года, авторы – Масалимов Урал, Асабина Ольга. В центре белой полосы золотистым цветом изображена эмблема – круг, в центре которого находится стилизованный цветок курая с семью лепестками. Синий цвет означает ясность, добродетель и чистоту помыслов народов республики; белый – их миролюбие, открытость, готовность к взаимосотрудничеству; зеленый – свободу, вечность жизни. Цветок курая – символ дружбы, семь его лепестков символизируют единство башкирских племен и народов Башкортостана. Стих. Ф.Губайдуллиной «Флаг Башкортостана» Три цвета носит флаг республики моей, Окрашен он самой природой – Цветок курая золотом на флаге – Древнейший символ моего народа. Три цвета на полотнище – Зелёный, белый синий. Цвет синий – это ясность и чистота. Доброжелаттельность, спокойствие народа, Как рек башкирских чистая вода. Цвет белый – миролюбие, открытость, Здоровье нации, сотрудничать стремленье, И обретенье силы в суверенном государстве И гордости национальной пробужденье. Зелёный – это цвет свободы, вечной жизни, Как зелены холмы, леса, луга, Как ветер вольный из степей башкирских, Ласкает Агидели берега. Цветок курая – символ дружбы, А семь соцветий означают семь племён, Начало положивших еденению Народов с незапамятных времён. И флаг моей республики взвивается Над Курултаем в мирной синеве! И Презедент Башкортостана Желает счастья и добра тебе и мне! 1-й ведущий: Государственный герб Республики Башкортостан был принят 12 декабря 1993 года, автор – Фазлетдин Ислахов. Герб представляет собой изображение памятника Салавату Юлаеву (символ мужества народов) на фоне восходящего солнца и его лучей (символ стремления народов к свободе), вписанное в круг, обрамленный национальным орнаментом. Ниже изображено соцветие курая (символ стремления к единству), лента, окрашенная в цвета Государственного флага Республики Башкортостан, с надписью по белому полю “Башкортостан”. 2-й ведущий: Государственный гимн Республики Башкортостан был принят 12 октября 1993 года. Гимном РБ является торжественная мелодия “Республика” на музыку Фарита Идрисова. Государственный гимн РБ является символом, выражающим суверенитет РБ, единство и дружбу ее народов. 1-й ведущий: Сегодня мы говорили о нашем родном Башкортостане, о его удивительной природе, бесчисленных богатствах, замечательных людях. 2-й ведущий: Нашей любимой республике мы желаем процветания, мира и добра! Пусть на нашей благодатной земле будет вечно жить мир и дружба! Стих Е.Веревочниковой «Башкортостан» В большой России многоликой Башкортостан живет великий. Как величаво твое имя…Башкортостан - звучит красиво! Спокойно люди здесь живут- ты охраняешь мирный труд. Кипит работа на заводах -продукция уходит влет... Несметным грузом в эшелонах товар с Республики идет. Башкортостан - дитя природы- Леса прекрасные, густые… Курорты – лучшие в России! Наш мед – такого нет нигде! Гордишься ты своим успехом 1-й ведущий: Сегодня мы говорим о нашем родном Башкортостане, о его бескрайних просторах, о бесчисленных богатствах, которые нам с вами беречь и приумножать. А самое большое богатство Башкортостана – это его многонациональный народ. И пусть на твоей Земле, Башкортостан, всегда процветают мир, дружба и согласие. Песня «Башкортостан – родина моя!» Слова и музыка Ф.Даутовой. Башкортостан – Родина моя. Башкортостан – дивные края. Это леса и тысячи рек, Дорог отчизне здесь каждый человек. Башкортостан, Башкортостан, Цвети моя республика – Башкортостан! Башкортостан, Башкортостан, Навеки Россия и Башкортостан! Славлю я батыра родины моей И стрелой летящей сказочных кровей. Золото недр, золото сердец, Землю эту славят поэт и певец. Башкортостан, Башкортостан, Цвети моя республика – Башкортостан! Башкортостан, Башкортостан, Навеки Россия и Башкортостан! Гостеприимный край наш родной, Всех приглашает в дом свой большой. Будем с Россией крепко дружить, В мире и согласии будем мы жить! Башкортостан, Башкортостан, Цвети моя республика – Башкортостан! Башкортостан, Башкортостан, Навеки Россия и Башкортостан! Башкортостан, Башкортостан, Цвети моя республика – Башкортостан! Башкортостан, Башкортостан, Навеки Россия и Башкортостан! infourok.ru Картотека стихотворений и сказок о кураеКартотека стихотворений и сказок о курае
«Курай» Абдулхак Игебаев Когда я слушаю курай, То радость льется через край. Неприхотлив и невелик Курая песенный родник. Тростинку срежу я в лесу, Домой с собою унесу. И только дуну в свежий срез - Как зашумит уральский лес. И зажурчит, наверняка, В ней мелодичная река. Держу курай… В родном краю Я песни звонкие пою. ************************************************************* Геннадий Молодцов Башкирия, Здесь все прекрасно – И земля, и небо. Любовь моя, Мой солнечный край. Мне жаль того, Кто здесь ни разу не был, Мне жаль того, Кому не пел курай… «Курай» Максим Гольбрайхт Звучит курай, поет курай ************************************************ «Курай» Муса Гали Ах, как мне нравится Курай! Ах, как на нём мой брат играет! Прошу я брата: «Поиграй Ещё немного на курае! Как это палочка поёт? Хочу понять - не понимаю Я вот уже, который год Над этим голову ломаю». А брат смеётся мне в ответ И подаёт Курай: «Пойми ты: Он открывает свой секрет Лишь настоящему джигиту». Нет, я не стану горевать, Я от обиды не заплачу: Я завтра ж научусь играть- Какой же я джигит иначе?! ************************************************************* ************************************************************* «Ай, Ҡурайым!» Вильнур Клысбаев Ай, Ҡурайым, һине күрһәм тотоп уйнайым. ************************************************************* Мой курай, зазвени, заиграй Всеми красками звонкого мира Все печали развей, мой курай Чтобы дрогнула сердце башкира! Пой, курай, от утра до утра, Гордо, звонко, заливисто, смело, Наступила такая пора, Что людская душа зазвенела! ************************************************************* «Кураист» Георгий Кацерик На грань души ложатся пальцы косо – ************************************************************* Там, где родились мы, И тростник поет Спросите, что это, Каждый назовет! Мелодичный мой курай, Прославляй любимый край! ************************************************************* «Ҡурайсы» Выж-выж итеп, ҡурайсы Ҡурай уйнай өҙҙөрөп Выж выж ҡурай ҡурай көйөнә Ҡыҙҙар бейей теҙелеп. ************************************************************************ «Ҡурайым» Ғәжәйеп моңдар сығара Ҡурайым, һис арымай Шым ғына тыңла, сабый, Тауышланма, ярамай. Һағыш, зарың сағыла Һинең озон йырыңда- Халкың холко батшаға Окшамаған борондан Тынды ҡурай, өнһөҙ ҡалды, Һөйләп бөткәс әйтер һүҙҙәрен, Йөрәгемә һағыш-моңдар һалды- Йәшкәзәне минең күҙҙәрем. ************************************************************************ «Курай» Шайхзада Бабич Сплетай в литую летопись летовок Воспой тальник – как плачет он под ветром Воспой судьбу народа! Как свободу Башкортостан! Во всех ты поколеньях О, сколько в юртах воины точили О, сколько пел ты песню Газраила, Пришел твой срок. Твой голос соловьиный Заполнит чащи, реки и долины Играй, курай, и песнею волшебной Пришел твой срок. Звеня и разливаясь, 1918 год ************************************************************* Фаузия Рахимгу́лова «Откуда родом ты?» - меня спросили,
Бегут года, и Агидель бежит.
КУРАИСТ Давным-давно жил, говорят, один бай. У него был сын по имени Гарей. С малых лет пристрастился Гарей ходить с отцовскими слугами на охоту. В те времена в лесах водилось очень много зверей. СКАЗКА О КУРАЕ В давние времена жил один хан. Хан этот был очень злой и жадный. Он жестоко угнетал народ. Каждую неделю он брил себе голову; для этого хан призывал каждый раз нового человека и домой его не отпускал. Народ был в постоянном страхе и так запуган, что люди не знали, как спастись от хана, ослушаться которого никто не смел. Однажды хан позвал к себе сына одних бедных стариков. У них было три сына. Пошел к хану старший сын и не вернулся. Через неделю хан позвал другого сына. Пошел к хану средний сын и тоже не вернулся домой. Старик со старухой были в отчаянии. Через неделю пришли от хана звать и последнего сына. Жили старики очень бедно. Все, что у них было съестного, мать уже отдала на дорогу старшему и среднему сыновьям, а младшему нечего было и дать. Старик со старухой были очень этим опечалены. Но мать все же придумала, чего дать на дорогу сыну. Она замесила на своем молоке тесто из лебеды и напекла сыну лепешек, Взял егет эти лепешки, распростился с родителями и отправился в путь. Вышел он на пригорок, оглянулся в последний раз на родные места, где он родился и вырос, и с великой тоской на сердце запел, прощаясь с родным Ирандеком, с журчащими ручьями, душистыми лужками и кустарниками, с тенистым лесом и родными горами. Через несколько дней дошел егет до ханского дворца. Как только его привели к хану, хан дал ему свою остро отточенную бритву и приказал обрить ему голову. Хан снял корону, и егет замер от удивления; на голове у хана торчал рог. Но удивляться было некогда. Когда егет обрил хану голову, то хан сказал: «Посиди тут»,— и вышел. А егету очень захотелось есть. Он вынул последнюю домашнюю лепешку и начал ее есть. В это время вернулся хан. Он увидел, что егет жадно ест что-то такое, чего он сам еще никогда не видел и не пробовал. Хан сказал егету: — Что ты ешь? Отломи-ка и дай мне попробовать, Егет отломил хану кусочек лепешки. Хан съел и говорит: — Как вкусно! Из чего это испечено? — Моя мать замесила на своем молоке тесто из лебеды и испекла эти лепешки,— ответил егет. Хан был поражен и не знал, что и думать. «Я съел лепешки, испеченные на молоке его матери! Теперь, выходит, я стал его молочным братом, и его кровь мне проливать нельзя. Если же я не убью его, он расскажет всем, что на голове у меня рог,— думал хан.— Чтобы избавиться от этого егета, пожалуй, лучше будет отвезти его туда, где не ступала нога человеческая, и оставить там»,— решил хан. Хан позвал своих палачей и приказал им отвезти егета в дремучий лес. Ханские палачи связали егета по рукам и ногам, завязали ему глаза и повезли, Потом они ссадили его с коня и бросили в непроходимом лесу, где бродят одни дикие звери Долго жил там егет, питаясь кореньями и ягодами, Он смастерил лук и стрелы и охотился на зверей, а из шкур |щ сшил себе одежду, потому что старая одежда на нем нся износилась. Все время тосковал он по своим родителям — по отцу и матери — и всем сердцем стремился к родному Ирандеку, да не знал, как туда дойти. Однажды, скитаясь по лесу, он устал и прилег под дерево отдохнуть. Поднялся сильный ветер. Вдруг до слуха егета стали доноситься дивные звуки. Егет вскочил на ноги и пошел в ту сторону. Шел он долго, сам не зная куда; наконец поднялся на вершину горы. Тут он увидел высокое растение с мохнатой головкой. Оно покачивалось на ветру и издавало приятный звук, Егет сорвал это растение, сделал длинную дудку, подул в нее и вновь услышал приятные звуки, которые шли из стебля растения. Егет обрадовался, что нашел себе друга. Каждый день он подолгу учился играть на этой дудке. Наконец он научился наигрывать разные песни, какие знал еще дома и какие приходили ему в голову. На сердце у него стало легче и спокойнее. Вот как-то раз шел он, шел и дошел до родных мест. Устал егет с дороги и сел на пригорок, а потом начал играть. Услышал приятные звуки окрестный народ, что жил на яйлау, и пришел к егету. Егет рассказал обо всем виденном народу: о том, как хан убивает молодых егетов, о том, как он сам спасся от смерти. Тогда весь народ поднялся на хана и расправился с ним по заслугам. И с той поры в башкирском народе курай переходит из поколения в поколение и играют на нем хорошие, задушевные песни. infourok.ru стихи Рами Гарипова на башкирском языкеБашҡортостан сиген үтеү менән, Йәшел бәрхәт төҫлө еркәйгенәм, Югереп сығыу менән ҡайындарым, Уйнаҡлашып саба, ана, тайҙар… Башҡортостан — беҙҙең Бөркөтостан, Һинһеҙ күңелем ҡалай йәшәһен, Юҡ, кәрәкмәй миңә аһ-ваһтарың, Перевод на русский язык Когда из дальних странствий возвращаюсь, Земля моя, зеленая, как бархат. Я подбегаю к ласковым березам — А по лугам, играя, скачут кони… Башкортостан — орлиная держава, Жить без тебя душа моя не сможет, Мне без тебя чужих краев не надо — Похожие стихиnashi-stihi.ru башкирские стихи - Наши стихи.руМаҡтауға ымһынма, күңел, Ул һиңә юлдаш түгел. Хурлауға һыҙланма, күңел, Ул һиңә моңдаш түгел. Маҡтауҙар ҙур итә алмаҫ, Хеҙмәтең ҙур булмаһа, Хурлауҙар хур итә алмаҫ, Халҡың һөйөп ҙурлаһа. Бул һин тик халҡыңа тоғро, Ит хеҙмәт арыу белмәй. Маҡтау, хурлау ғүмерһеҙ ул, Тик хеҙмәт йәшәй үлмәй. 1957 Һыҙланма, дуҫ, ғәйбәт оҙон телле, Әммә ҡыҫҡа уның ғүмере. Күрмәйһеңме, ғәйбәт ҡапсығының Йөҙө ҡара, биле көм(ө)рө. Күлдәгенә йөрәк кере һеңгән. Йән биҙҙергес йәмһеҙ йөрөшө. Ғәйбәт менән ярап, еңел йәшәү — Өлөшөнә төшкән көмөшө. Бәхетһеҙ ул — иблис кеүек ул да Хаҡлыҡ донъяһынан һөрөлгән. Сәбәләнеп йәшәй күкрәгендә Быҫҡып ятҡан зәһәр һөрөмдән. 1968 Күңелем минең тып-тып диңгеҙ ине. Айҡап индең яҙғы дауылдай. Әйтсе, йәнем, янған йөрәгемде Алырһыңмы һөйөп дарыулай? Күңелем минең ғорур һәм шат ине. Азат ине борсоу уйҙарҙан, Һин килдең дә ендең. Алып киттең, Ҡая таулы борма юлдарҙан. Аһ, юҡ, үкенмәйем, тау бөркөтөм, Бәхетле мин һине һөйгәнгә. Йөрәгемдең аҫыл сәскәләре Һинең өсөн янып көйгәнгә. 1955 Нисә тапҡыр япраҡ-ҡарҙар яуа. Нисә тапҡыр томһа ҡыш килә. Нисә тапҡыр ҡояш, ситкә ҡасып, Тау артынан ҡырыҫ һирпелә.Ә мин һаман дуҫмын ошо ҡышҡа, Һаман ул тип өҙөләм, яратам. Ул ни хәтле томһа, ҡырыҫ булһа, Мин шул хәтле һөйәм, йән атам.Сөнки тоям һалҡын ҡыш күкрәге Вулкандарҙан ҡыҙыу икәнен, Сөнки тоям был күкрәктә изге, Саф теләкле йөрәк Читать далее → Ҡайҙа һин, ҡәҙерлем. Ҡайҙа һин был көндө? Белмәйем нисек ул Уҙғара был төндө? Тик беләм, ҡайҙалыр Мин һөйгән кеше бар. Ҡайта алмай, килә алмай, Данлы ҙур эше бар. Тау түшен быраулап, Ҡара алтын эҙләй ул. Илемде, еремде Матурлай, биҙәй ул. Алыҫ ул. Тик күңелем Янында гел генә. Беләмен уның да Уйында мин генә. Һөйөшмәй ҡауышып Читать далее → Ғүмер — йүгәнһеҙ ат. Иллене лә, Алтмышты ла ҡыуып уҙа ул. Ҡыш та, көҙ ҙә, яҙ ҙа тотҡар түгел, Упҡындар ҙа уға — түтә юл. Кем туҡтатыр уны? Елһен әйҙә, Айҡап Тыуған илдең ер, күген, Һуңғы сәғәтте лә юл өҫтөндә Ҡаршылаһын елеп, тир түгеп. 1960 Һәр кешегә үтә татлы йылмая ул, Ҡаты баҫмай. Әйтерһең, йөҙөп бара ул. Ҡолаҡ оҙон. Бөтәһен дә байҡап тора, Ҡайҙан ел иҫһә, танауҙы шунда бора. Үҙенән үрҙәгеләргә: — Ағай, ағай!.. Түбәндәргә: — Кит, йөрөмә, давай, давай! Эш түгел, тел менән бөтә ерҙә ярай. Бына шулай йәшәй белә был ялағай. 1956 Ғүмер яҙың күптән уҙҙы, тиҙәр, Ҡыраулы көҙ ҡағына түбәндә. Ял итергә ваҡыт. Нәүбәт етте… Эштәреңде ташла, теүәллә!.. Ышанмайым көҙгә. Яҙҙар даулап, Илем үрелә йыһан түренә. Алда яңы һырттар, бейеклектәр, Тантаналы шаңдаҡ күренә. Ышанмайым көҙгә. Ил йөрәген Тойған күңел тынмаҫ, һыуынмаҫ, Йырлай-көлә яҙҙан яҙға барыр. Юҡ, көҙ булмаҫ унда, көҙ булмаҫ. 1961 Хәтеремдә, ул көн сыуаҡ ине. Күкрәп уҫкәйнеләр сәскәләр. Наҙлы ҡараштарың йөрәгемә Мөхәббәттән гөлдәр сәстеләр. Гөлдәр мәңгелеккә тамыр йәйҙе, Көлә, йырлай ярһып үҫтеләр. Аһ, ниңә һуң ул бәхетле көндәр Шулай ярһып, ашығып үттеләр. 1955 Майлы күҙҙәр, татлы һүҙҙәр, Баллы йөҙҙәр күҙләмәнең. Үҙең өсөн йылы оя, Айырым бәхет эҙләмәнең. Халҡың янһа — яндың бергә, Халҡың көйһә — көйҙөң бергә, Халҡың менән йәшәүгә лә, Үлемгә лә барҙың бергә. Ул асыҡһа — асыҡтың һин, Ул ҡағылһа — ҡағылдың һин, Уның менән бергә-бергә Ауырлыҡтан арындың һин.Ҡыҙыл байраҡ тотоп ҡулға, Янып-балҡып ҡыҙыл нурҙа, Йырың Читать далее → Тағы ла яҙ. Йән ҡыуана, ярһый, Яңы ҡанат үҫкән ҡош кеүек. Ҡартлыҡ, кәрһеҙлектәр, сир-сырхауҙар Туҙға яҙған буш һүҙ, төш кеүек. Тағы ла яҙ. Наҙлы гөл-сәскәле Дала кеүек иркен күңелем. Яҙ нурына ҡушылып, үрелеп үҫә Яҙҙай яҡты, керһеҙ ғүмерем. 1968 Өр-яңынан тыуҙым һине белгәс, Күҙ күремем сикһеҙ киңәйҙе. Донъя, гүйә, йөҙ ҡат иркенәйҙе, Дуҫтар һаны меңгә күбәйҙе. Ленин һулышын тойҙом һинең аша, Һинән белдем даһи Пушкинды. Шуға йөрәгемә серҙәш иттем Һине — бөйөк, гүҙәл, дуҫ телде. 1960 Алтын япраҡтарға төрөнөп, тағы көҙ етте. Ал байраҡтар түбәләрҙән тағы нур һипте. Октябрь килде: өйөмдә байрам, ҙур байрам. Ҡыуаныс таша күңелдә хайран, ҙур хайран! Эй Октябрь, һәр йыл шулай шауың менән кил, Рух байлығыңдан нур алып, йәшәрһен бар ил. 1957 Ниңә күрҙем, ниңә яраттым мин, Ниңә күңелемде яуланың? Ниңә һинең моңһоу күҙҙәреңдән Күҙҙәремде ала алманым? Ниңә килмәнең һин иртәрәк? Ниңә һине күптән күрмәнем? Fүмеремдең наҙлы минуттарын Ниңә һинең менән бүлмәнем? Күпме тыям бәйһеҙ йөрәкте, Ярамай, ҡуй, уны һөймә, тип. Алыҫтағы ҡояш йылыта алмай, Уның өсөн янма, көймә, тип. Тик ҡайҙа һуң!.. Һөйгән йөрәктәрҙе Айыра торған Читать далее → Яңғыҙлыҡта уҙған минуттарым, Йән өшөткөс боҙло ҡар һымаҡ. Һин янымда булһаң, көҙ ҙә, ҡыш та Гөл-сәскәле, нурлы яҙ һымаҡ. Яңғыҙлыҡта уҙған минуттарым Зарлы-моңло ҡырыҫ йыл һымаҡ. Һин янымда булһаң — тормош үҙе Сыңлап торған сихри йыр һымаҡ. Ғүмер көтөп тормаҫ, йылдар тынмаҫ, Дәртле саҡтар уҙыр бер заман. Тик йөрәктә мөхәббәтем һүнмәҫ, Һине һағынып йәшәр ул Читать далее → Бөгөн ҡояш та бик көләс, Ҡар ҙа елбәҙәк кенә. Күк тә зәңгәр. Ҡыш тимәҫһең, Ел дә тик еләҫ кенә.Дуҫтарымдың күҙе йондоҙ, Биттәрендә көн уйнай. Тыуған ерҙең йәмлелеген Ҡарай-ҡарай күҙ туймай.Яңы бәхет, шатлыҡ килә Яңы йыл менән бергә. Айға менгән, йыһан гиҙгән Мөҡәддәс, бөйөк ергә. Эй башҡарғас, ҡыуаныстан Йырлай торған йола бар. Мин йәм табам халҡым Читать далее → Оло йөрәк йәшәй йәшнәп-күкрәп, Буш йөрәктәр йәшәй ҡалтырап; Осҡон ғүмерендәй дан өсөн ул Була хаин, була олтораҡ. Оло йөрәк туҙалыр иртәрәк. Туйҙа түгел — яуҙа, ярышта. Ғәҙеллек һәм хаҡлыҡ өсөн барған Мәңгелек, ҙур, ауыр алышта. Оло йөрәкле бул. Батырҙарҙы Шөһрәт үҙе таба доңъяла. Осҡон һүнгән урынды көл ала. Ҡояш уҙған юлда нур ҡала. 1963 Әсеһен дә күрҙем, сөсөһөн дә. Үкенесем ерҙә ҡалманы. Тик шулай ҙа донъя, гүзәл донъя, Нине һөйөп танһыҡ ҡанманы. Дөрөҫ, шәхесем өсөн был донъяға Ҡомһоҙланып йәбешеп торманым. Аҙыраҡ биреп, күберәк алайым тип, Татлы һүҙҙән тоҙаҡ ҡорманым. Ҡырыҫ булды минең барыр юлдар. Наҙлы сөсөлөктәр тойманым. Шуға, ахыры, донъя, һине күреп, Нине һөйөп һис тә туйманым. Йәшәр инем Читать далее → Йәшәү бәхете — өмөт, хеҙмәттә. Йәшәү бәхете — дуҫлыҡ, хаҡлыҡта. Йәшәү бәхете — илең, халҡың өсөн Көрәш аша тыуған шатлыҡта. Эшһеҙлектең еме булып, йылтырап Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Эш өҫтөндә ҡайнап үтте йылдарым. Юл ыңғайы тыуып-үҫте йырҙарым.Иркәлектең өнө булып әлһерәп Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Көнө алтын. Өнө ялҡын — йырҙарым. Эш өҫтөндә тыуып-үҫте йырҙарым.Бәлки шуға татлы һуттай түгелдер. Бәлки шуға наҙлы гөлдәй түгелдер. Эштә ҡайнап, урғып тыуҙы йырҙарым. Йырҙар булып түгелеп Читать далее → Илап тыуһам да мин, йырлап үҫтем, Йырлап йәшәйем әле бөгөн дә. Сәстәремә ҡырау сәселһә лә, Ҡырау ҡунмаҫ минең күңелгә. Йырлап йәшәйем. Халҡым, илем ғүмере Әкиәттәрҙән гүзәл йыр булғас. Тыуған ерем — бөйөк Совет иле, Ер йөрәге типкән ер булғас. Йырлап йәшәйем. Халҡым үҙе һөйөп: «Йырла! — тиеп бирҙе ҡәләмде. — Данла! — тине, — һине Читать далее → Ауыр юлды бергә-бергә үттек, Еңеүгә лә килдек күмәкләп. Һәр аҙымда тойҙом йәнәшәмдән Дуҫтар атлағанын терәкләп. Рәхмәт һеҙгә, дуҫтар. Алыҫтан да Яҡын булып йылы һирптегеҙ. Беләккә — көс, йөрәккә дәрт өҫтәп, Һаман алға бергә илттегеҙ. Илгәҙәклек минән күрмәнегеҙ, Ҡайсаҡ хатта ауыр һулаттым. Ә шулай ҙа, дуҫтар, ысын дуҫтар, Мин һеҙҙе бит бик-бик яраттым 1958 Әсәм әйтә ине: «Фәрештәләр» Таң алдында бәхет өләшә. Егәрлеләр генә үҙ өлөшөн Алыр өсөн тороп өлгәшә. Йоҡосоға өлөш бирмәй улар. Өлөшһөҙҙө һөймәй Алла ла… Таңда йоҡлап ҡалһа, яҙын иртә Сәскә атмаҫ ине алма ла». «Әсә һүҙе — тәңре һүҙе» тиҙәр. Күңелемдә тере һаҡланым. Эштә үтте көнөм. Көс-тир түгеп Ҡаршы алдым төндөң һәр таңын. Урман ҡырҡтым. Читать далее → Кабинет шәп, иркен, яҡты, Йылы, рәхәт. Шунда нисә йыл ултыра Күрмәй михнәт. Ышана, мин, тип, тиңдәшһеҙ Дан директор. Ғилми эште ултырмышым Алға илтер. Мин булмаһам, фән бик артта Ҡалыр ине. Билсәнде кем дегәнәктән Айырыр ине?! 1956 Йәнһеҙ булыр ине ғүмер, Һөйөү менән йөрәк тулмаһа. Айырылышыу, Өҙөлөп, һағынып көтөү, Ярһып ҡаршы алыу булмаһа. 1955 Элек заман һин бер үкһеҙ бала инең. Бар байлығың — кырыҫ, йәнһеҙ дала ине. Шул далаңда һин, имгәкләп, ауа-түнә, Тома һуҡыр юлсы булып бара инең. Хәҙер көслө ир-арыҫлан, баһадир һин. Алғы сафта бәхет даулап бараһың һин. Юлың яҡты, көнөң көләс, теләгең саф, Бөйөк илдең ҡәҙерле бер балаһы һин. Һәр йылыңда унар йыллыҡ юлды үттең. Коммунизм Читать далее → Моң шишмәһе һандуғастай йырсы ла һин, Һығылма бил тал сыбыҡтай нәфис тә һин, Аллы-гөллө гөл-сәскәләй наҙлы ла һин, Эй, илһамлы, эй, хөрмәтле башҡорт теле!Күгәреп ятҡан Уралыңдай бай, йомарт һин, Серле ҡамыш ҡурайыңдай ҡарт, олпат һин, Күпте күргән сәсәнеңдәй йор, зирәк һин, Эй, һөйөклө, эй, ҡәҙерле башҡорт теле!Диңгеҙҙәргә тиңләмәйем — тәрәнһең һин, Айға-көнгә тиңләмәйем — гүзәлһең Читать далее → nashi-stihi.ru Стихи на башкирском языке Тау илендә тыуып үҫкәнгәме *** Йөрәгем буш, юҡ ҡыуаныс, *** Бар бэхетем минен эшемдэн. Эшемде бик яратам, балаларзы яратам, кешелэрзе яратам. Тик узен телэгэнсэ эшлэргэ замана форсат бирмэй. Тәүлегенә утыҙ сәғәт түгел, *** Теләктәрем минең һүнде инде, Зәһәр Уҫал яҙмыш буранында Тик ҡырауҙан һуғылған бер япраҡ Яҙмышымдың тыныс, һил пәрҙәһен Кермә, кермә бүтән төштәремә, Ымһындырма семтем йылы наҙға, Дауаханала язылган шигыр. Ашказаныма операция яхарга уйлагайны табиптар. Организм йэш, язва узе тозэлергэ тейеш, тип кисектерзелэр. Йөрәк һыҙлай. Юҡ бер һауа, Йәшәүҙән бер йәм ҡалманы, Туҡта, Кеше, тыныслан һин, Тимәк, йәшәү дауам итә, Мин тыуган еремэ - Белоретыма нык бэйлэнгэнмен. Учалыга 15 йыллап ерегэ алмай кангырзым. Ярты йыл хайын касып булха ла кайтып, бер азналай ауылымда, атай йортонда йэшэп, бала сак, йэшлек хукмактарынан кабат йороп, ергэ ятып илап, услап хыуын эсеп, артабангы тормошома кос-дэрт, илхам алып кайта инем Учалыга. Аяҡ остарымда ғына үтеп барам, Селпәрәмә килеп ҡуйһа яҙмыш-өлгөң, Минән башҡа булһаң да һин бул бәхетле, *** Мөлдөрәмә тулы хистәремдең Мөхәббәтем минең ҡайнар ине, Өндәремдә, йәнем, мин һөйөлөп, Яңылышлығың менән, йәнем, бер көн... Тулҡынланыуҙанмы, ҡаушауҙанмы Мәрйен кеүек һибелгән хистәрҙе Зар-интизар булып һине һағынып, Тормош – ул зебра. Торло кешелэр менэн осраштыра. Торло хынаузарга юлыктыра хине. Хэр кайхыхы ниндэйзер кимэлдэ тэжрибэ бирэ: ямандары корэш аша ныклы, косло рухлыга эйлэндерэ, якшылары дорос юл курхэтэ, ярзам итэ. Аллага шокор, ул хынаузар мине хындырманы. Ҡай берүҙәр ҡара йөрәктәрен *** Ярты ғүмер уҙып киткән икән Яулыҡ болғап беҙҙе ҡаршы ала Анау буйҙа кәритә-тас менән Ҡаршыбыҙға йүгереп сығыр төҫлө Йырын буйлап аҡҡан йырғанаҡтан Бала сағым, гүйә, туғайлыҡта Бурыҡырған тауы итәгендә Тимерүҙәк буйлап тырма йөкмәп Абҙаҡ менән Мөхәмәт юлында Эй ҡәҙерле Йәҙгәр, Бейексағыл, Бер нәмә лә үҙгәрмәгән төҫлө, Бала сағым хәтирәһен һаҡлай *** Мин тау ҡыҙы! *** Ауыр саҡта терәк кәрәк, ** Красивая. Успешная. Земная. Немного сока, лёгкий завтрак с кофе, Достойная работа, уваженье, В квартире – для души, а не от денег - infourok.ru Стихи Рами Гарипова на башкирском языкеКүрә күктән көҙгө ҡояш: Бойоға бер ҡарт саған. Бар япрағын ҡойһа ла ул, Ос япрағын һаҡлаған. Һаман да ул нурға туймай, Күҙ төбәгән ҡояшҡа. Ә ҡояшы һирәк ҡарай, Йылытмай инде башҡа. Өҙгөләй ел ос япрағын, Һәм ҡыраулы көҙгө төн. Ә ул һаман йәшел әле, Һаман өҙмәй өмөтөн!.. 1953 Мин был донъяға Килешмәҫ өсөн килдем. М.Горький 1968 Эшһеҙлектең еме булып, йылтырап Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Эш өҫтөндә ҡайнап үтте йылдарым. Юл ыңғайы тыуып-үҫте йырҙарым.Иркәлектең өнө булып әлһерәп Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Көнө алтын. Өнө ялҡын — йырҙарым. Эш өҫтөндә тыуып-үҫте йырҙарым.Бәлки шуға татлы һуттай түгелдер. Бәлки шуға наҙлы гөлдәй түгелдер. Эштә ҡайнап, урғып тыуҙы йырҙарым. Йырҙар булып түгелеп Читать далее → Илап тыуһам да мин, йырлап үҫтем, Йырлап йәшәйем әле бөгөн дә. Сәстәремә ҡырау сәселһә лә, Ҡырау ҡунмаҫ минең күңелгә. Йырлап йәшәйем. Халҡым, илем ғүмере Әкиәттәрҙән гүзәл йыр булғас. Тыуған ерем — бөйөк Совет иле, Ер йөрәге типкән ер булғас. Йырлап йәшәйем. Халҡым үҙе һөйөп: «Йырла! — тиеп бирҙе ҡәләмде. — Данла! — тине, — һине Читать далее → Ауыр юлды бергә-бергә үттек, Еңеүгә лә килдек күмәкләп. Һәр аҙымда тойҙом йәнәшәмдән Дуҫтар атлағанын терәкләп. Рәхмәт һеҙгә, дуҫтар. Алыҫтан да Яҡын булып йылы һирптегеҙ. Беләккә — көс, йөрәккә дәрт өҫтәп, Һаман алға бергә илттегеҙ. Илгәҙәклек минән күрмәнегеҙ, Ҡайсаҡ хатта ауыр һулаттым. Ә шулай ҙа, дуҫтар, ысын дуҫтар, Мин һеҙҙе бит бик-бик яраттым 1958 Әсәм әйтә ине: «Фәрештәләр» Таң алдында бәхет өләшә. Егәрлеләр генә үҙ өлөшөн Алыр өсөн тороп өлгәшә. Йоҡосоға өлөш бирмәй улар. Өлөшһөҙҙө һөймәй Алла ла… Таңда йоҡлап ҡалһа, яҙын иртә Сәскә атмаҫ ине алма ла». «Әсә һүҙе — тәңре һүҙе» тиҙәр. Күңелемдә тере һаҡланым. Эштә үтте көнөм. Көс-тир түгеп Ҡаршы алдым төндөң һәр таңын. Урман ҡырҡтым. Читать далее → Кабинет шәп, иркен, яҡты, Йылы, рәхәт. Шунда нисә йыл ултыра Күрмәй михнәт. Ышана, мин, тип, тиңдәшһеҙ Дан директор. Ғилми эште ултырмышым Алға илтер. Мин булмаһам, фән бик артта Ҡалыр ине. Билсәнде кем дегәнәктән Айырыр ине?! 1956 Йәнһеҙ булыр ине ғүмер, Һөйөү менән йөрәк тулмаһа. Айырылышыу, Өҙөлөп, һағынып көтөү, Ярһып ҡаршы алыу булмаһа. 1955 Элек заман һин бер үкһеҙ бала инең. Бар байлығың — кырыҫ, йәнһеҙ дала ине. Шул далаңда һин, имгәкләп, ауа-түнә, Тома һуҡыр юлсы булып бара инең. Хәҙер көслө ир-арыҫлан, баһадир һин. Алғы сафта бәхет даулап бараһың һин. Юлың яҡты, көнөң көләс, теләгең саф, Бөйөк илдең ҡәҙерле бер балаһы һин. Һәр йылыңда унар йыллыҡ юлды үттең. Коммунизм Читать далее → Моң шишмәһе һандуғастай йырсы ла һин, Һығылма бил тал сыбыҡтай нәфис тә һин, Аллы-гөллө гөл-сәскәләй наҙлы ла һин, Эй, илһамлы, эй, хөрмәтле башҡорт теле!Күгәреп ятҡан Уралыңдай бай, йомарт һин, Серле ҡамыш ҡурайыңдай ҡарт, олпат һин, Күпте күргән сәсәнеңдәй йор, зирәк һин, Эй, һөйөклө, эй, ҡәҙерле башҡорт теле!Диңгеҙҙәргә тиңләмәйем — тәрәнһең һин, Айға-көнгә тиңләмәйем — гүзәлһең Читать далее → Аямағас донъя сабый саҡты, Ун етелә мине тапҡанһың да, Мин етелә — Шартау битендә — Тәүге ҡабат бергә бесән саптыҡ… Шул көн иҫеңдәме һинең, әсәй? Шул көн минең һәр саҡ иҫемдә. Моңланып бер кәкүк саҡырғанда, Үҙең янып бирҙең салғымды. Тыуып ҡына килгән ҡояш нуры Үҙ салғымда уйнап сағылды. Һин эргәмдә ҡарап торҙоң, әсәй, Көлөмһөрәп минең Читать далее → Һинең алда тамсы ғәйебем юҡ, Тик һөйөүем ғәйеп булмаһа? Ышанысты улай алдамайҙар, Хаҡ һүҙ әйтһәң — миңә шул баһа. Һөйҙөм һине өнһөҙ, өмөтһөҙ мин, Булмағандыр, бәлки, еңелдән: Йылға түгел, гүйә, ярҙар аҡты, Аҡтарылып, янған күңелдән. Әммә мин ғорур ҙа була беләм: Әйләнермен бер таш ҡаяға. Тик баш эймәм һай холоҡло һыуға, Булыр әле ташты аяған… Читать далее → Өс имәндең араһында үҫкән Һылыу һынлы ҡайын шикелле, Өс ир бала араһында үҫтең Кинйә бала булып һин, һеңлем… Һин күрмәнең, һеңлем, һин белмәнең Ниндәй икәнен дә атайҙың. Тик бер әсәй генә, бөтә көсөн Беҙгә биреп, иртә ҡартайҙы. Һеңлем минең, уңған күбәләгем, Һиндә күрәм әсәй йәшлеген. Уның өсөн дә һин бәхетле бул, Был йәшлектең белеп ҡәҙерен. Читать далее → Ҡыштың ап-аҡ дәфтәренә Яҙ яҙа шиғырҙарын: Ел ҡәләме елеп йөрөй, Һирһеп ҡояш нурҙарын. Яҙ шиғырын илһамланып Уҡый ҡоштар, йылғалар. Хатта, иреп, тау-таштар ҙа Күҙ йәше ағыҙалар!.. Яҙ йырсы ул, яҙ рәссам ул, Төрлө моң, өн, буяу ул. Яҙ йоҡламай, ижад итә, Һин дә, шағир, уяу бул. 1961 Боҙло төндәй мәмерйәнән сыҡтым, Күҙ сағылды сағыу ҡояшҡа. Йәш япраҡтың йәшкелт томанында Ер менән күк килеп тоташҡан. Ҡая таштай ҡатып, ҡарап торам Тауға менеп килгән ҡайынға. Шул аҡ ҡайын үҫкән ҡыраста бит Еләк йыйған эҙең ҡайылған. Эҙҙәренде юллап килеп сыҡтым Балалығың ҡалған ереңә. Үҙең булмаһаң да, бынау ҡайын Ҡайтҡан үҙең төҫлө күренә… Бәй, ни булды? Читать далее → Шағир — бер тамсыһы икән үҙ халҡының, Тамсы һөйләр хаҡында. Шағир — шаңдағы ул заманының, Һәм көсө лә уның халҡында. 1968 Хәрәкәткә кәрәк хәҡиҡәт, Тик үлсәһәң һәр бер миҡдарын, Хәҡиҡәт тә түгел бик ҡиммәт, Ҡиммәт уға барыр юлдарың. Эҙләр булһаң — ҡара алыҫҡа, Төҙөр булһаң — ятма ояла. Донъя сикһеҙ бөтә тарафҡа, Бөтәһе лә мөмкин донъяла! Ҡәһәрләп тә уны, һөйөп тә, Ҡосаҡҡа ал ташҡын ағымын. Тик күҙәтмә уны бейектән, Тыуыр көнгә илтһен аҙымың. Айырмайса хаҡтан ялғанды, Читать далее → Геолог ҡыҙ, көн дә кискә ҡалып, Палаткаңа арып ҡайтҡанда, Рюкзагыңда ниндәй таштар улар, Ауыр түгелме һуң арҡаңда? Көн оҙоно тау-таш айҡап шулай, Сүкеш менән ни һуң ҡаҙының? Сүкешһеҙ ҙә, йөрәгемә баҡһаң, Табыр инең берәй хазина!.. Ниңә ҡәҙерле һуң был ут миңә! Тағы шәмде һелкеп ҡарайым. Дым сайпылған ошо шәм янғанда, Ҡояшым бар минең, бар айым!.. Сайпылыуы әле һәлмәк кенә — Тимәк, мин йәшәйем, мин тере! Был сайпылыу еңеләйгән һайын, Арта бара уның ҡәҙере… Яҙам-яҙам!.. Хыялланам һаман, Янам-янам бергә шәм менән. Көндөҙ атта эйәр ҡырған тәнде Яҙылдырам ошо йәм менән. Тик Читать далее → Нисәмә йыл үткән, нисәмә йыл Атай өйҙән сығып киткәнгә. Күпме кәкүк ғүмер һанап киткән Алыҫ яҙҙа һуғыш бөткәнгә… Тик әсәйем һаман төштә күрә Ҡайтып кермәҫ беҙҙең атайҙы. — Ҡайтҡан, имеш, — тиеп һөйләй-һөйләй, Көтә-көтә әсәй ҡартайҙы. Бына бөгөн дә ул, сәйен яһап, Төшөн һөйләй тағы — бер үк төш: — Хас элекке төҫө… Кейеме лә Читать далее → Тәҙрәң аша ҡарай Һоро урман… Һоро урман — минең күңелем. Тик онотма: Унда, Ҡар аҫтында, Яҙ күрке бит ята күмелеп. 1962 … Ә шулай ҙа һин ғәҙелһеҙ миңә, Бөтәһе лә булды үҙеңдән: Үҙең әйҙәнең бит боҙ ямғырын, Йыртып алып күңел күгемдән. Миңә әйткән ихлас һүҙҙәреңде Ҡабатлағас үҙең башҡаға, «Минән дә ул арттырҙымы?» — тиеп Бер тутыйғош хатта баш ҡаға… Мөғжизә юҡ, тиҙәр, мөғжизә бар: Әкиәттә түгел — тормошта. Үҙ күҙҙәрең менән күрмәй тороп, Ышанмайһың уға тәү башта. Мин Мәскәүҙә ҡарап йөрөгәндә Сикһеҙ хазинаһын халыҡтың, Күҙ алдымда, күҙҙең яуын алып, Ғәжәйеп бер сәскә ҡалҡты. Мең-мең сәскәләрҙән күркәмерәк, Ем-ем нурын һирпә тажынан. Ышанмайым уны таш тигәнгә, Яһалһа ла Урал ташынан!.. Кем үҫтергән һине шулай итеп? Был Читать далее → Тал сыбыҡтай һомғол буй-һыныңды, Күҙҙәреңдең моңһоу ялҡынын Нисек күрмәҫкә һуң, күҙем булып, Әйтсе, һылыу, етмәй аҡылым! Юҡ, бәхет тә һинән һорамайым, Юҡ, наҙлау ҙа һинән көтмәйем. Үҙем наҙлап, үҙем һөйөр инем,— Юҡ, быға ла баҙнат итмәйем. Тик һоҡланғым килә оҙаҡ-оҙаҡ, Ситтән генә һине күҙәтеп: Ниндәй килешә һиңә сәскә йыйыу, Эйелеүең сәскә өҙәм тип!.. Һин үҙең Читать далее → Алла ла, батша ла, батыр ҙа – Азат итмәҫ бер кем беҙҙе. Бары үҙ ҡулдарыбыҙ менән Яуларбыҙ үҙ иркебеҙҙе. «Интернационал» I Мең туғыҙ йөҙ утыҙ етенсе йыл!.. Мең туғыҙ йөҙ утыҙ етелә Мең туғыҙ йөҙ Ун Етене ҙурлап, Илем минең изге ителә. Мең туғыҙ йөҙ утыҙ етенсе йыл!.. Мең туғыҙ йөҙ утыҙ етелә, Мең туғыҙ Читать далее → Кеше! Кешем! Һинең зиһенең менән Тағы атты ерҙә яңы таң… — Беҙҙең кеше атлай ғаләмдә! — тип, Һөрән һалды илгә Левитан. Оса ике батыр! Улар ҡайтыр, Үтәп тағы илем ҡушҡанды. Һөйөндөрөр тағы бар дуҫтарҙы, Көйөндөрөр тағы дошманды. Күр һин, дошман: беҙҙең дөрөҫлөк был! — Ҡояш булып күккә олғашты. Бел: ҡояштан ҡапланырға мөмкин, Мөмкин түгел ҡаплау Читать далее → Нур ҡалмаһа күҙеңдә, Йыр ҡалмаһа үҙеңдә, Ни ҡыҙығы донъяның — Ҡошсоғо юҡ ояның?.. 1962 Нихәл генә, яҙғы аҡ ҡайын! Килдем һиңә, килдем, дуҫҡайым. Һағынып килдем һине күрергә, Һорап хәлкәйеңде белергә. Туң да икән әле тупрағың, Шауламай ҙа икән япрағың. Яңы ғына аҡ ҡар асылғас, Һының әле һинең яланғас… Икенсе бер һиңә килгәндә, Һинең менән уйнап көлгәндә, Умырзая беҙҙән көнләшер, Көлмәгеҙсе, тиеп өндәшер. Тик ҡағылмам умырзаяға, Былай ҙа бит ғүмере Читать далее → Муйылдар, муйылдар, муйылдар, Муйыл йылы булып ул йылдар Йөрәгемә минең уйылған — Күмгәйнем мин һине муйылға… Әле һаман аға ул йылға, Тик муйылдар инде ҡойолған. Йәшлек үтмәҫ булып тойолған… Нисә йылдар үтте ул йылға… Күңелем юҡ һинән туйынған, Тик ашманы уйым бойомға… 1961 Ғүмерем буйы мин бит яңғыҙым, Эҙләйем һине, яҡты йондоҙом. Юғалдың ҡайҙарҙа? Юл алдың ҡайҙарға? Һинһеҙ, йондоҙом, юлым бик оҙон… Ниңәлер, күпте көтә күңелем, Көткәнгә микән күпте киң илем? Дауыллы йылдарҙа, Бормалы юлдарҙа Мин еңел йөклө булмам, һөйөклөм! Саҡыра тағы алыҫ юлдарым, Юлдашым минең — йөрәк моңдарым, Тынғыһыҙ көндәрҙә, Йондоҙһоҙ төндәрҙә Күрсе мин барын, яҡтырт юлдарым! Читать далее → Үтер йылдар, Үтер күп быуаттар Һәм асылыр яңы донъялар. Беҙҙең тормош, Беҙҙең әкиәттәр Тарих биттәренә оялар. Был тарихте уҡып, киләсәктә Рәхәтләнеп, бәлки, көлөрҙәр?.. Ә кем белә, Бәлки, беҙгә кире Ҡайтыр өсөн һағынып йөрөрҙәр? Һағынмаһалар ҙа, Һокланырҙар: — Ниндәй көс, тип, ниндәй батырлыҡ! Шул батырлыҡ — Беҙҙең матурлыҡ та! Ә бит ҡабатланмай матурлыҡ. 1961 Күҙ ҡараһы кеүек һаҡла, шағир, Тарих дөрөҫлөгөн йырыңда. Ул тарихте ата-бабаң ҡорған, Хыялланып хаҡлыҡ турында… 1962 Күҙ алдымда һин булмаған, Һинең хаҡта уйламаған Көнөм, төнөм бар микән? Бар икән шул, бар, иркәм: Ул да булһа, бер табышып, Йылдар буйы бер ҡауышып, Бергә булған көн икән, Бергә булған төн икән… 1961 Ағас күрке — япраҡ, тиҙәр. Дөрөҫ! Мин килешәм быға һис һүҙһеҙ. Тик кешенең күрке сепрәк булһа, Был күркәмлек, ай-һай, күңелһеҙ… Ә шулай ҙа ҡай берәүҙәр һине Кейемеңә ҡарап күрәләр, Кейемеңә ҡарап ҡаршылайҙар, Һөйләшәләр, аҡыл бирәләр. Мин ҡыҙғанам шундай әҙәмдәрҙе, Мин һыҙланам шулар өсөн дә: Их, был кейем, тимен, ниндәй күркәм, Тик кешеһе етмәй эсендә!.. 1956 Китһә лә атам, Ҡалдырған Ватан. Шул Ватан тиеп Башымды ватам. Уттарҙа янам, Һыуҙарға батам, Эштәрен уйлап, Йоҡоһоҙ ятам. Бар байлығым һин, И ғәзиз Ватан. Шул байлыҡ өсөн Ҙур рәхмәт, атам!.. 1961 Кис булдымы, тауыш баҫылдымы, Мин кемделер көтәм. Был нимә? Кемдер килеп ишек шаҡыр кеүек, Килеп инер кеүек бүлмәмә. Ләкин бер кем дә юҡ. Ишегемде Бер кем килеп, бер кем ҡаҡманы. Әллә инде килеп кире китте, Мөхәббәтем мине тапманы. Йылмайманы упҡын күҙе менән, Ишетмәнем һөйәм тиеүен. Үҙең эҙләп тапмаһаң һин, ахыры, Көтөп кенә килмәй һөйөүең?.. 1961 Тау кешеһе кеүек ғорур Кавказ Аҡ башлығын кейгән башына, Ниҙелер ул хәтерләгән һымаҡ Баҫып тора диңгеҙ ташына. Диңгеҙ уның йәш кәләше, гүйә,— Муйынына килеп һарылған. Ахыры, ул яуҙан ҡайтҡан ирен Шундай һөйә, шундай һағынған?.. Ниндәй пар килгәндәр! Бирһен, әйҙә, Шат ғүмерҙең оҙон, тынысын. Ҡыяҡ гөлдәр булып үҫһен, Кавказ, Билдән һалған хәнйәр-ҡылысың! 1961 Йәшәү балҡый, Йәшәү күкрәй Кескәй бөртөгөндә бойҙайҙың. Ул шыттымы, Нур йоттомо — Ерҙә тағы ғүмер оҙайҙы. Алтындарҙан, Атомдарҙан Көслөрәк ул кескәй бер бөртөк. Атайҙарҙы, Әсәйҙәрҙе Һөйөндөргән йәшел һәр бер төк… Уҡып ҡына түгел, Татып беләм Яҙмышыма яҙған тетрәүҙән: Ҡайһы саҡта Иң шым бышылдау ҙа Ҡеүәтлерәк күктәр күкрәүҙән. Семәрләнеп күпме сер бөркөлә Өнһөҙ баҡҡан упҡын күҙҙәрҙән. Өндәшмә лә! Был мәл өндәшмәүең Аңлайышлы бөтә һүҙҙәрҙән! 1962 Зәңгәр күктәй асыҡ күҙҙәреңә Осоп төшөр кеүек баҡһа ла, Һин торған бер ғорур бейеклектә Күңел ҡанатын ул ҡаҡһа ла, Ситлектәге тотҡон бөркөт кеүек, Оса алмай ул һинең күгеңә — Ҡурҡыу ҡатыш сәйер ҡараш менән Ҡарайһың һин уның күҙенә… Аһ, был йыйырсыҡтар, йыйырсыҡтар! Ҡылыс эҙе улар йөҙөндә. Йәшһең шул һин, бик йәш… Белмәйһең дә Күпме нур Читать далее → Ебәрҙем дә атты күк үләнгә, Еләк тирәм үҙем сүгәләп. Тирә-яғым тулы гөл-сәскәләр, Тирә-яғым тулы күбәләк. Сиңерткәләр, һанһыҙ сиңерткәләр Сың-сың килә күҙгә күренмәй. Бер өҙлөкһөҙ салғыларын янып, Нисек улар шулай иренмәй? Нисек арымай һуң бал ҡорттары, Сәскәләргә ҡунып көн буйы! Улар йыйған һары балды эсеп, Шаулар икән көҙөн кем туйы? Башың сайҡай-сайҡай моңланырға, Ҡайынҡайым, һиңә ни Читать далее → Донъя зәңгәр, донъя шундай зәңгәр — Ҡанатһыҙ ҙа осоп китерлек! Был юлдарҙан тик бер үтер өсөн Ғүмерҙәрең буйы көтөрлөк!.. Ерҙе уйып сыҡҡан йәшел энә Тегә яҙға байрам күлдәген. Һин киләһең, юк, йөҙәһең, йырым, Һин — бер аҡҡош зәңгәр күлдәге. Ниндәй көс һуң тағы ҡауыштырҙы Беҙҙе шулай зәңгәр иртәлә? Беҙме әллә елде иркәләйбеҙ, Елме әллә беҙҙе Читать далее → Тыпыр-тыпыр баҫып бейей Ямғыр минең ҡыуышҡа. Мин шатланам, мин һөйөнәм Күк күкрәген тауышҡа. Тик һин генә көйөнәһең Ҡойоп ямғыр яуғанға. Мине яңғыҙ ҡалдырып Ҡайта алмай ҡалғанға… Йәшен ҡылысын сайҡап, Ярһып бейей, эй, ямғыр. Төнө буйы бейеһен ул, Һай, уға рәхмәт яуғыр!.. 1962 Перевод на русский язык Дождь то ходит, то пляшет Тыпыр-тыпыр по шалашу Дождь Читать далее → Төҫө ҡасҡан. Һары буръяҡ баҫҡан, Ни булған һуң бөгөн диңгеҙгә? Ел дә юҡ бит, ә ул ҡоторона! Ҡоторона шулай елһеҙ ҙә…Ситлектәге ас арыҫлан һымаҡ, Дулап йөрөй, һыймай ярына. Сал ялдарын сайҡап, асыу менән Ҡорбанынмы көтөп ярһына? Бер сабыйға әллә асыу итеп, Йоторғамы уны самалай?.. Ярҙа уға бер ҙә иҫе китмәй, Таш ырғытып йөрөй бер малай!.. Читать далее → Ҡайтам! Ҡайтам! Йырҙарыма ҡайтам! Ҡалып тор һин, гүзәл баш ҡалам. Минһеҙ ҙә бит бер ни булмаҫ һиңә, Һин шауларһың минән башҡа ла! Ә мин? Юҡ, башҡаса булмай! Мин тупраҡтан, ерҙән яралған, ерҙә тыуып-үҫеп, ерҙә аунап, ерҙән йыйып йәнем йыр алған! Бөркөт — күктә, суртан һыуҙа тере, Ир ҙә тере, илгә — ҡушылһа… Нимә өсөн йәшәй Читать далее → Бына минең тыуған ер был — Ҡарт Ҡаратау, югерек Йөрүҙән… Тыуып-үҫкән, һыуын эскән Ерем минең!.. Һине күреүҙән — Күм-күк үләнеңә ятып, Туйғансы бер килә илағым. Ҡая таштарыңа менеп, Бер ҡысҡырып килә йырлағым. Бына был тышаулы аттың Һалдырып та алып тышауын, Һыбай ярып үткем килә Ҡайындарҙың йәшел ҡоршауын. Ҡайтмай оҙаҡ йөрөгәнгә, Ботаҡтары биткә һыҙырһын, Һыҙырһын да, Читать далее → Көтмәгәндә шундай ҡыҙҙар осрай, Шундай ҡыҙҙар — ят та үл инде!.. Ниҙәр уйлап, ниҙәр кисергәнде Үҙең күр ҙә, үҙең бел инде… Алыҫ-алыҫ йондоҙ — Һиңә ул ҡыҙ, Төшөңдә лә осоп етмәҫһең. Төшөңдө лә көнләр кешең барҙа, Төш күрергә баҙнат итмәҫһең. Тиҙерәк һүҙҙе ситкә күсерәһең, Кисерәһең үҙең эсеңдән!.. Бер йылмайып ҡарауы ла уның Оло бер туй Читать далее → Зәңгәр бураҙналар һалып, Елдәр һабан һөрә диңгеҙҙә. Зәңгәр бураҙналар буйлап, Аҡсарлаҡтар оса, ем эҙләп. Тулҡын түгел, әйтерһең дә, Күҙ алдымда иген тулҡына. Ҡояш сыҡҡас, алтын төҫлө Тосс башағын эйеп, ул тына. Эйе, башаҡ еҫен тоям! Ураҡ ура, гүйә, караптар, Елкән күрһәм, ҡыр юлынан Сабып килгән кеүек пар аттар. Тыуып-үҫкән еребеҙҙе Килтермәһәк шулай дингеҙгә, Күҙ талдырғыс Читать далее → Ел-арыҫлан, сал ялдарын сайҡан, Ҡотороноп өҫкә ташлана. Тын быуыла, алға барып булмай, Кем кемде, тип, алыш башлана. Ул, ажғырып, боҙло теше менән Боғаҙыңа килеп йәбешә. Асырғанып, тибеп осорғас та, Салҡан барып ергә ул төшә. Аҡ юл һыҙып ҡара төн эсендә, Атылаһың тағы саңғыңда. Бит был төндә берәү ҡыл өҫтөндә — Йондоҙо бул кәрәк сағында!.. Ҡайҙалыр Читать далее → Ағыла, ағыла, ағыла Болоттар, болоттар тағы ла. Ҡайҙарға, ҡайҙарға болоттар Ағылып, йығылып бер туҡтар? Һарыла болоттар тауҙарға Ел тауға уларҙы ауҙарған. Йәм-йәшел тараҡлы ҡарағай, Әйтерһең, тауҙарҙа сәс тарай. Таралған болоттар сәсенән Ваҡ ямғыр тамсыһы сәселә. Уйҙан уй тыуғандай, тағы ла Болоттар, болоттар ағыла… 1962 Беләм, миңә яҙмышыңды бәйләү, Күңелең теләһә лә, ҡурҡыныс: Шомло уйҙар һиңә тынғы бирмәй, Ләкин һин ғорур бул, бул тыныс! Теләйһеңме, йондоҙ өҙөп бирәм, Ай ҙа булыр һиңә бүләгем? Теләйһеңме, тик һин телә генә, Ҡабул булыр һәр бер теләгең. Һин теләһәң, мин бит бөтәһен дә Тәүәккәлләй алам юлымда. Мин сихырсы-йырсы: йондоҙ һүнә, Йондоҙ яна минең ҡулымда! Читать далее → Мин халҡымдың сәскә күңеленән Бал ҡортондай ынйы йыямын, Йыямын да — йәнле ынйыларҙан Хуш еҫле бер кәрәҙ ҡоямын. Шуға ла мин беләм тел ҡәҙерен: Бер телдән дә телем кәм түгел- Көслө лә ул, бай ҙа, яғымлы ла, Кәм күрер уны тик кәм күңел. Халҡым теле миңә-хаҡлыҡ теле, Унан башҡа минең илем юҡ; Илен hөймәҫ кенә Читать далее → Башҡортостан сиген үтеү менән, Тыуып-үҫкән ергә етеү менән, Нур тулғандай була күңелгә, Йыр тыуғандай була күңелдә. Йәшел бәрхәт төҫлө еркәйгенәм, Ҡыҙҙар ҡулы төҫлө елкәйгенәм Иркәләй бит талған күҙемде, Иркәләй бит арыған йөҙөмдө. Югереп сығыу менән ҡайындарым, Онотолдо барлыҡ ҡайғыларым, Күреү менән күген Уралдың, Күҙҙәремә йәштәр уралды… Уйнаҡлашып саба, ана, тайҙар… Уйға килә яугир олатайҙар — Читать далее → Бала булып булмай, тик бала саҡ — Һәр саҡ ҡайтып килә торған ил; Күңел гөлдәреңдең саңын ҡағып, Мәңге сафлап, наҙлан торған ел. Һин донъяны яҡын күргең килһә, Бала күҙе менән баҡ уға: Донъя шундай сағыу, шундай ғәжәп, Иҫең китерлек бит донъяға! Ҡояш сыға, сыҡ-сыҡ, тиеп һаман, Болоттарға һуҙһам ҡулымды. Ҡояш! Эй һин, балалыҡ ҡояшым, Ғүмер Читать далее → Быяла аҫтында бер байраҡ ята Сит-ситтәре бөткән тетелеп. Дәһшәт менән ҡарай йылдар аша, Ҡында ятҡан ҡылыс шикелле. Наҙлы бәрхәт һымаҡ ғәмһеҙ түгел, Шундай уяу, шундай теремек, Ул — яранан сыҡҡан ҡандай ҡайнар, Унда — төҫө ялҡын теленең! Ильич телмәрендәй ыҡсым үҙе, Ильич телмәрендәй ялҡынлы, Уның һүҙе кеүек ябай, ғәҙел, Уның үҙе кеүек яғымлы. 1961 Йырым — ҡай саҡ әрем тәме әйткән Көйөп бешкән арыш икмәге, Мамыҡтай аҡ, Йомшаҡ ҡалас һымаҡ, Юҡ шәрбәтең һинең, Юҡ мәгең… Үҙем кеүек көл-күмергә буяп, Аунатҡан бит ауыл мейесе, Ниңә һуң мин һине яҙам әле? Кем өсөн һуң? Әйтсе, ни өсөн? Белмәйем дә ҡай саҡ… Ләкин яҙам! Яҙам һине, үҙең яҙылғас. Ауырлы мин көн-төн һинең Читать далее → Алып китә һине минән карабың, Мин, балыҡтай, ярҙа дулап ҡаламын. Һуңғы карап китеү менән, бит бергә Һыу ҙа ярын ташлап китә ғүмергә. Шығырҙатып айғолағын ҡомдарҙың Һығып алған һары һағыш ҡомары Һөйәккәсә ҡояш өткән тәнемде, Һурып алған тәнемдәге йәнемде. Бер ҡасан да инде ташмаҫ был һыуҙар, Беҙҙе тағы ҡауыштырмаҫ ярһыуҙар. Алып китә, алыҫ китә карабың Ярҙа Читать далее → nashi-stihi.ru "Башкортостан – мой край родной"Цели:
Оборудование: фонограммы мелодий Гимна РБ, курая, башкирской плясовой, карта Республики Башкортостан, плакаты с изображением флага, герба Республики Башкортостан, юрты, выставка книг башкирских писателей, рисунков и поделок, образцы национальных костюмов. Звучит песня “Башкортостан” З.Исмагилова на стихи М.Карима. Ведущий.
Чтец 1.
Дети исполняют песню “Прекрасная земля” муз. А.Имаева сл. Р Валеевой
Ведущий. Край наш необыкновенно привлекателен разнообразием природы. Если посмотреть на Башкортостан с высоты, то можно увидеть и горы, и холмы, и крутые обрывы, и бескрайние хлебные просторы. На востоке республики высятся Уральские горы. Они покрыты густыми лесами. Если плыть по реке Уфе от села Красная горка до села Караидель, то кажется, что находишься в какой-то горной стране.Очень много у нас рек и озер. Самая большая и красивая среди них красавица Агидель. Ученик. С любовью и нежностью поют башкиры о родной Агидели, звон ее струй как бы впитался в задумчивые мелодии тростниковой флейты – курая. (В грамзаписи звучит мелодия курая) Ученик. Наша республика расположена на южном Урале, на границе двух частей света – Европы и Азии. Занимает территорию более 143 тысяч кв.км. Население более 4 млн. чел. Проживает около 100 национальностей. В годы Октябрьской революции народ Башкортостана боролся за создание самостоятельной республики. Такая республика была создана в 1917 году. А в марте 1919 года на основе соглашения с российским правительством была образована Башкирская Автономная Советская Социалистическая Республика. Ведущий. 11 октября – мы отмечаем день Республики. В этот день в 1990 году она была провозглашена суверенной республикой и стала называться Республикой Башкортостан. Ученик. Каждая республика имеет свои символы, выражающие ее суверенитет. Государственный флаг РБ был принят 25 февраля 1992 года, авторы – Масалимов Урал, Асабина Ольга. Ученик. Флаг представляет собой прямоугольное цветное полотнище, состоящее из горизонтальных равновеликих по ширине полос зеленого, белого и синего цвета с эмблемой. В центре белой полосы золотистым цветом изображена эмблема – круг, в центре которого находится стилизованный цветок курая с семью лепестками. Синий цвет означает ясность, добродетель и чистоту помыслов народов республики; белый – их миролюбие, открытость, готовность к взаимосотрудничеству; зеленый – свободу, вечность жизни. Цветок курая – символ дружбы, семь его лепестков символизируют единство башкирских племен и народов Башкортостана. Ученик. Государственный герб Республики Башкортостан был принят 12 декабря 1993 года, автор – Фазлетдин Ислахов. Герб представляет собой изображение памятника Салавату Юлаеву (символ мужества народов) на фоне восходящего солнца и его лучей (символ стремления народов к свободе), вписанное в круг, обрамленный национальным орнаментом. Ниже изображено соцветие курая (символ стремления к единству), лента, окрашенная в цвета Государственного флага Республики Башкортостан, с надписью по белому полю “Башкортостан”. Ученик. Государственный гимн Республики Башкортостан был принят 12 октября 1993 года. Гимном РБ является торжественная мелодия “Республика” на музыку Фирата Идрисова. Государственный гимн РБ является символом, выражающим суверенитет РБ, единство и дружбу ее народов (Звучит гимн РБ). Ученик. Столица республики – город Уфа. Он основан в 1574 году. Уфа – большой, красивый город. Проспект Октября, который соединяет южную и северную части города, имеет протяженность более 10 км. В Уфе много фабрик, заводов, учебных заведений, дворцов, музеев. (Демонстрируются слайды с видами города Уфы ) Ученик читает стихотворение Г. Рамазанова “Уфа”.
Ученик. В Уфе живут русские, башкиры, татары, чуваши, мордва, а также представители других национальностей. Город насчитывает более миллиона жителей. Любимые места горожан – это памятники легендарному герою башкирского народа Салавату Юлаеву, героям гражданской войны, героям Великой Отечественной войны – Александру Матросову и Миннигали Губайдуллину. Бессмертные подвиги этих героев стали символом мужества и отваги. (Демонстрируются иллюстрации с изображениями памятников героям) Ученик. В Башкортостане всего 19 городов, из них Уфа, Стерлитамак, Бирск, Белебей имеют дореволюционную историю. Есть и более молодые города Ишимбай, Салават, Сибай, Учалы, Агидель, Дюртюли и другие. (Демонстрируются слайды) Ученик. Недра Башкортостана хранят почти все виды полезных ископаемых. В 1932 году были открыты первые месторождения башкирской нефти. С тех пор она стала республикой развитой нефтяной и химической промышленности. Ученик. В мире и согласии живут трудовые слои башкирского и русского народа. Им всегда приходилось вместе защищать интересы России – в одних рядах сражаться против иностранных интервентов. Нам хорошо известно имя легендарного героя башкирского народа, поэта – импровизатора Салавата Юлаева. Башкирский народ помнит и чтит подвиг своего героя, складывает о нем песни и стихи. Ученики читают стихотворение Ш. Бабича “Салават”.
Ученик. Салават Юлаев соединил в себе талант поэта, дар полководца, бесстрашие воина. Эти качества отражают духовный облик башкир. Ведущий. Башкирский народ всегда умел на славу не только воевать и трудиться, но и веселиться. Башкирский народный праздник – сабантуй (переводится как “праздник плуга”.) Этот праздник тесно связан с трудом. После удачного сева хлеборобы устраивали себе отдых. Для празднества выбирается широкий майдан. Здесь происходят главные соревнования: лазание по шесту, борьба, скачки, перетягивание каната и многое другое. Целый день продолжаются игры и пляски, не смолкает веселая песня. А теперь, ребята, поиграем все вместе! Игра “Улетели – улетели!” Ведущий называет летающие и нелетающие предметы (при этом поднимает руку вверх): - Улетели – улетели - журавли улетели. - Улетели – улетели - грабли улетели.и т.д. Дети должны поднимать руку тогда, когда назвали летающий предмет. Кто ошибается, выходит из игры. Игра “Юрта”.
По окончании пения бегут к стульям и строят юрту. Ученик. Прекрасны башкирские песни, народные танцы, хороши традиции и обычаи башкирского народа. Вы сейчас услышите мелодии курая – этого чудесного национального духовного инструмента. Изготовляют его из сухого полого тростника – курая. (Звучит грамзапись) Ученик читает стихотворение А. Игебаева “Курай”.
Ученик. Мы сегодня говорим: Башкортостан – республика большой нефти и нефтехимии. Башкортостан – республика машиностроения. Башкортостан – республика хлебных полей. Башкортостан – республика душистого меда, целебного кумыса. Башкортостан – страна певцов, страна поэтов. Ведущий. Сегодня мы проводим конкурс чтецов. Участники будут читать стихи башкирских поэтов о своей Родине. Конкурс завершается стихотворением Р.Бикбая “Заветное слово”.
Ученик. И все это наш родной край – Башкортостан. И любим мы его не только за достопримечательности и полезные ископаемые, а потому что мы здесь живем, это наша Родина. Мы гордимся ее героями, восхищаемся ее красотой и любим все, что нас окружает, - наш Башкортостан. Дети исполняют песню “Родина” Муз. Ф. Гершовой Сл. Х. Мухамедьярова
Ученик. В народных танцах, так же как и в песнях, сказках и легендах, выражены лучшие черты и стремления свободных, трудолюбивых народов. С башкирским искусством народного танца познакомились зрители многих республик, областей и краев нашей страны. Башкирские танцоры побывали в нескольких десятках стран всех пяти континентов. Танцевальная группа исполняет башкирский танец “Семь девушек” Ведущий. Сегодня мы говорили о нашем родном Башкортостане, о его бескрайних просторах, о бесчисленных богатствах, которые нам с вами беречь и преумножать. А самое большое богатство Башкортостана это его люди. И пусть на твоей земле, Башкортостан, всегда процветает мир и дружба, пусть хватит места для всех народов, населяющих этот удивительный край! urok.1sept.ru Стихи Мустая Карима на башкирском языкеЭшһеҙлектең еме булып, йылтырап Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Эш өҫтөндә ҡайнап үтте йылдарым. Юл ыңғайы тыуып-үҫте йырҙарым.Иркәлектең өнө булып әлһерәп Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Көнө алтын. Өнө ялҡын — йырҙарым. Эш өҫтөндә тыуып-үҫте йырҙарым.Бәлки шуға татлы һуттай түгелдер. Бәлки шуға наҙлы гөлдәй түгелдер. Эштә ҡайнап, урғып тыуҙы йырҙарым. Йырҙар булып түгелеп Читать далее → Илап тыуһам да мин, йырлап үҫтем, Йырлап йәшәйем әле бөгөн дә. Сәстәремә ҡырау сәселһә лә, Ҡырау ҡунмаҫ минең күңелгә. Йырлап йәшәйем. Халҡым, илем ғүмере Әкиәттәрҙән гүзәл йыр булғас. Тыуған ерем — бөйөк Совет иле, Ер йөрәге типкән ер булғас. Йырлап йәшәйем. Халҡым үҙе һөйөп: «Йырла! — тиеп бирҙе ҡәләмде. — Данла! — тине, — һине Читать далее → Ауыр юлды бергә-бергә үттек, Еңеүгә лә килдек күмәкләп. Һәр аҙымда тойҙом йәнәшәмдән Дуҫтар атлағанын терәкләп. Рәхмәт һеҙгә, дуҫтар. Алыҫтан да Яҡын булып йылы һирптегеҙ. Беләккә — көс, йөрәккә дәрт өҫтәп, Һаман алға бергә илттегеҙ. Илгәҙәклек минән күрмәнегеҙ, Ҡайсаҡ хатта ауыр һулаттым. Ә шулай ҙа, дуҫтар, ысын дуҫтар, Мин һеҙҙе бит бик-бик яраттым 1958 Әсәм әйтә ине: «Фәрештәләр» Таң алдында бәхет өләшә. Егәрлеләр генә үҙ өлөшөн Алыр өсөн тороп өлгәшә. Йоҡосоға өлөш бирмәй улар. Өлөшһөҙҙө һөймәй Алла ла… Таңда йоҡлап ҡалһа, яҙын иртә Сәскә атмаҫ ине алма ла». «Әсә һүҙе — тәңре һүҙе» тиҙәр. Күңелемдә тере һаҡланым. Эштә үтте көнөм. Көс-тир түгеп Ҡаршы алдым төндөң һәр таңын. Урман ҡырҡтым. Читать далее → Кабинет шәп, иркен, яҡты, Йылы, рәхәт. Шунда нисә йыл ултыра Күрмәй михнәт. Ышана, мин, тип, тиңдәшһеҙ Дан директор. Ғилми эште ултырмышым Алға илтер. Мин булмаһам, фән бик артта Ҡалыр ине. Билсәнде кем дегәнәктән Айырыр ине?! 1956 Йәнһеҙ булыр ине ғүмер, Һөйөү менән йөрәк тулмаһа. Айырылышыу, Өҙөлөп, һағынып көтөү, Ярһып ҡаршы алыу булмаһа. 1955 Элек заман һин бер үкһеҙ бала инең. Бар байлығың — кырыҫ, йәнһеҙ дала ине. Шул далаңда һин, имгәкләп, ауа-түнә, Тома һуҡыр юлсы булып бара инең. Хәҙер көслө ир-арыҫлан, баһадир һин. Алғы сафта бәхет даулап бараһың һин. Юлың яҡты, көнөң көләс, теләгең саф, Бөйөк илдең ҡәҙерле бер балаһы һин. Һәр йылыңда унар йыллыҡ юлды үттең. Коммунизм Читать далее → Моң шишмәһе һандуғастай йырсы ла һин, Һығылма бил тал сыбыҡтай нәфис тә һин, Аллы-гөллө гөл-сәскәләй наҙлы ла һин, Эй, илһамлы, эй, хөрмәтле башҡорт теле!Күгәреп ятҡан Уралыңдай бай, йомарт һин, Серле ҡамыш ҡурайыңдай ҡарт, олпат һин, Күпте күргән сәсәнеңдәй йор, зирәк һин, Эй, һөйөклө, эй, ҡәҙерле башҡорт теле!Диңгеҙҙәргә тиңләмәйем — тәрәнһең һин, Айға-көнгә тиңләмәйем — гүзәлһең Читать далее → Өсөнсө көн епшек ҡар яуа, Өсөнсө көн тоташ, өсөнсө көн Әрней минең иҫке бер яра. Өсөнсө көн тоташ ҡар яуа. Тимер ярсыҡ — яра төбөндә, Тимер ярсыҡ йөрөй тәнемдә, 1955 Тяжелый снег идет три дня (Перевод на русский язык) Тяжелый снег идет три дня. Три дня подряд, Три дня подряд. И ноет рана у меня Читать далее → Өс мөғжизә мине әсир алды — Ер, йәнә күк, йәнә ҡатын кеше. Өс сер мине уйға, шомға һалды — Ер, йәнә күк, йәнә ҡатын кеше. Ерҙең сере бөтә. Күк һайыға. Төбө күренер бына асылыр ҙа. Ҡатын кеше генә Асылмаҫ сер, Тылсым булып ҡалыр асылында. 1977 Три чуда пленили меня… (Перевод на русский язык) Три чуда Читать далее → Беҙ ҡауышҡан көндө һуғыш сыҡты, Туйҙан яуға киттем мин ул көндө. Тау ҡәҙерле ҡайғы ҡалдырҙым да Алып киттем барлыҡ өмөтөңдө. Һин ике ҡат һүнеп тоҡанғанһың,— Ике тапҡыр үле хәбәре алғас. Өмөтөң һаман ҡалған өсөнсөгә, Мине ҡаршыларға, яу туҡталғас. 1956 Әсә ҡарынынан сығып, кеше Ер ҡарынына керә. Шул арала йә ул донъя ҡора, Йәки ғүмер һөрә. 1964 Айырылышыу минутында Гел шулай тиһең миңә: — Әйтә алмай ҡалдым һүҙемдең Иң кәрәклеһен генә. Йәшәлмәгән ғүмер бит ул — Әйтелмәгән шул һүҙең, Алдағы өмөт, яныуҙар, Мөхәббәтең һәм үҙең. Мәңгегә оҙатҡанда ла Һин әйтһәң ине миңә: Ҡалды шул, ҡалды һүҙемдең Иң кәрәклеһе генә. Һөйөү нимә? — тинем ир кешегә. — Ҡатын өсөн тамуҡтарҙы үтеү. — Һөйөү нимә? — тинем мин ҡатынға. — Ғаләмдәрҙә янып көлгә ҡалған ирҙе көтөү. 1977 Что такое любовь, я спросил… (Перевод на русский язык) — Что такое любовь? — я спросил у мужчины однажды. — Ради женщины, — ответил он мне, — пройти через Читать далее → Һәр аҙнамдың ете көнө Ете шәмдәй йым-йым итә, Моңдар сәсеп, ете төнө Ете көмөш ҡылды сиртә,— Һинең менән бергә саҡта Тыуған яҡта. Һүнгән шәмдәй һәр бер көнөм, Өҙөлгән ҡыл — һәр бер төнөм,— Һинән башҡа, яңғыҙ саҡта Ят тупраҡта. 1966 Һин киттең. Мин янып ҡалдым. Күләгәңә бер ҡара. Мин янамын. Шуға һинең Күләгәң алдан бара. 1978 Төнгө Рига. Төнгө тын баҡса. Төнгө тымыҡ күлдең буйында Пар-пар булып йоҡлай аҡҡоштар, Муйындарын һалып муйынға. Улар йоҡлай. Ҡоштар бәхетен Өркөтмәҫме өндәр ҡағылып? Ҡоштар бәхет сиккән сәғәттә Уттар йотам, һине һағынып… 1973 Һыуһағанда, онотторҙоң һыу барлығын, Өшөгәндә — уттың йылы йомартлығын; Ҡара төндә онотторҙоң ай хаҡында, Зәһәр ҡышта онотторҙоң май хаҡында; Эш өҫтөндә һин бит мине ялһыҙ иттең, Өмөтөмдөң диңгеҙҙәрен ярһыҙ иттең; Тик үҙеңде күҙ асып күҙ йомғансы ла Онотмаҫҡа мәжбүр иттең — бер тамсы ла. 1959 Һинең тыуған ерҙәреңдә булдым, 1954 В краю моей любимой (Перевод на русский язык) Я побывал в краю моей любимой. Его весну я долго в сердце нес. Здесь детство с милой пробегало мимо Веселых подрастающих берез. Быть может, я иду сейчас, ступая В ее когда-то промелькнувший след. Здороваясь с березами, не зная, Что им, как Читать далее → Һин тотаһың беләгемдән, Инде тайҙым тигәндә, Һин тыяһың күҙ йәшемде, Инде тамды тигәндә. Яндыраһың танһығымды, Инде ҡанды тигәндә, Терелтәһең йөрәгемде, Көлгә ҡалды тигәндә. 1977 Һин йоҡлайһың. Йоҡоң шундай тыныс Иртә таңда. Һулышыңдан дәрт орлоғо шыта Минең каңда.Нисәнсе ҡат һоҡланамын һиңә Иртә таңда. Нисәнсе ҡат йыр яҙамын һиңә Иртә таңда.Ҡайҙа ғына китеп, ни күрһәм дә Инде алда, Табынырмын бары һиңә генә Иртә таңда, Иртә таңда, Иртә таңда…1977 Ты спишь… (Перевод на русский язык) Ты спишь. Как спокоен твой сон Читать далее → Һауалағы бөркөт һымаҡ, Ғорур инем. Йәш инем. Бар донъяға баш бирмәнем, Мөхәббәткә баш эйҙем. Үтте йәшлек, елеп үтте. Артында туҙҙы туҙан. Хәҙер инде уҙыр юлды Туҙан туҙҙырмай уҙам. Тик бөгөлмәҫ билем Хатта Пәйғәмбәр Мөхәммәткә, Нескә талдай бөгөлә ул Һаман шул Мөхәббәткә. Юл осланыр… Ап-аҡ ҡарға Ҡапланырҙар түбәләр. Шул саҡ бер юлы әйтелер Әйтеләсәк тәүбәләр. Әммә Читать далее → Хәсән Туфанға Һандуғасҡа ниңә буй-һын, Нимәгә уға биҙәк? Таңда бер һайрап ебәрһә, Биш ҡат өҙөлә үҙәк. Шағирға ниңә чин кәрәк, Нимәгә уға титул? Батшалар ятлап алырлык Шиғырҙар яҙа бит ул. 1968 К чему красота соловью… (Перевод на русский язык) К чему красота соловью, Узоры и жар оперенья? Затянет он песню свою, И всех обожжет его Читать далее → Ҡышҡы юлдан аҡбуҙ килә, 1963 Ниндәй йыл был? 1Даугава — Көнбайыш Двина Рига, 1957 Ҡатындарға ирҙәр сәскәләрҙе Төнгә ҡаршы бүләк итәләр. Шуға күрә шиңгән сәскә менән Ҡаршылана байтаҡ иртәләр. Бер ҡатлыраҡ шаян саҡтарымда Ул хистәрҙе мин дә татыным, Сөнки төнгә ҡаршы Төнгө һуҡыр Сәскәләрҙе мин дә ташыным. Таңда тороп, хәҙер ҡырға сығам, Ысыҡ кипмәҫ борон гөлдәрҙә; Ҡояш сыҡҡан саҡта, сәскә ҡуям Ул баш һалған йомшаҡ мендәргә. 1964 Ҡалпынаһың, ашҡынаһың, Күҙҙәреңдә нур ғына; Эй, йәш егет, йөрәгеңдән Ниндәй шатлыҡ урғыла? — Янып-шашып, янып-шашып Булдым ғашиҡ!.. — Сал сикәле уҙаман ир, Ниңә ауыр ҡанатың, Ниндәй хсрәт төштө һиңә, Ниңә моңһоу ҡарашың? — Янып-шашып, янып-шашып Булдым ғашиҡ… 1970 Ҡайғы төҫө ҡара, ҡап-ҡара, Ҡап-ҡара сәс шунан ағара. Һәм ҡап-ҡара тупраҡ — ер төҫө, Аҡ сәскәләр биҙәй ер өҫтөн. Әгәр ҡайғы күрһәң бер үҙең: — Ах, сал баҫҡан,— тимә,— ер йөҙөн! 1957 Ғашиҡтар, һеҙгә өндәшәм — Юҡ-барға йән ҡыйнашмағыҙ. Боҙолошоу — сирек әжәл. Әжәл менән һынашмағыҙ. Араларға ышанмағыҙ, Ваҡыттарға таянмағыҙ. Айырылышыу — ярты әжәл. Әжәл менән шаярмағыҙ. Ә шулай ҙа, һөйөү барҙа, Төҙәлмәҫтәй яралар юҡ. Һөйөү һүнһә, кеше үлә. Әжәлдәрҙән саралар юҡ. 1977 Влюбленные, к вам обращаюсь… (Перевод на русский язык) Влюбленные, в упреках пыл умерьте, Боль Читать далее → Яҙылмаған, һыҙылмаған Мөхәббәт ҡанундары Шатлыҡ килтерә әрнеүҙәр, Туңдыра яныуҙары. Ҡараңғы яһай көндәрҙе, Төндәрҙе яҡты итә. Яртыларҙы бергә ҡуша. Бөтөндө ярты итә. Ваҡытҡа ҡояш баш түгел, Уға мөхәббәт хужа. Айы йылдарға тартыла, Көнө сәғәттә уҙа. Шағир әйткән: «Уның өсөн Оло ла, кесе лә юҡ…» Ә ғәмәлдә ни еттелә Бик улай эше лә юҡ. 1977 Бер пароход, төтәй-төтәй, 1964 Берега остаются (Перевод на русский язык) По Белой, басистый и гордый, Смешной пароходик чадит. В лаптях, В тюбетейке потертой На палубе мальчик сидит. Куда он — с тряпичной котомкой? К чему направляет свой путь? Лишь берега дымная кромка Да Белой молочная муть Вдали. И на воду большую Глядит он и все Читать далее → Йәйге ямғыр, көмөш булып, Һибелгән саҡта, Название на русском (Перевод на русский язык) Мальчишка без шапки бежал под дождем, Смеясь, крутя головой. «Вырасту»,— думал. И дальше бежал Вровень с плакун-травой. Он вырос. Летний дождь никогда Помехой не был в труде,— С распахнутым воротом он стоял Без шапки на борозде. В годы засухи вместе с землей Читать далее → Юлдарым йыраҡ, һөйөклөм, Юлдарым һиңә бара. Йылдарым япраҡтай ҡойола, Тик яҡынаймай ара Юлдарым һиңә бара. Йылдарым япраҡтай ҡойола, Тик зарланыр юҡ зарым! Бик урау-урау булһа ла, Һиңә бара юлдарым. Зарланырға юҡ зарым. Тимәк, мин әле һөйәмен, Шул юлдан киләм икән, Тимәк, мин әле йәшәйем, Әгәр ҙә һөйәм икән, Юлымдан киләм икән. 1964 Эшләнмәгән эштәр ҡала, Ҡалған эшкә ҡарҙар яуа. Үтелмәгән юлдар ята, Ул юлдарға тауҙар ауа. Үткәндәргә ҡарҙар яуа, Тыңланмаған йырҙар ҡала, Йөрәктәргә ҡандар һауа. 1977 Эй Мөхәббәт! Тилерткес бер яҙҙа, Һандуғаслы яҙҙа Сағылда Исемеңде аҡ ҡайынға сыйҙым Әле малай ғына сағымда. Зәһәр ҡышта, ҡулыма ҡуҙ алып, Боҙға яҙҙым — түгел заяға. Елдәр менән яҙҙым диңгеҙҙәргә, Йәшен менән яҙҙым һауаға. Ғүмер буйы аҡ ҡағыҙға яҙам Йә әрнеүле, йә шат мәлдәрҙә. Яҙырҙарға миңә яҙмаһын тик Исемеңде ҡара мәрмәргә… 1977 Күтәрелдем бейек түбәләргә, Сәләм бирҙе миңә шаңдауҙар. Тауға ҡарап, тау булаһым килде. Ах, хыялым минең — шул тауҙар.Диңгеҙ кистем. Тулҡындар, һеҙ ниңә Йөрәгемә бәреп индегеҙ? Индегеҙ ҙә ҡабат тынманығыҙ. Ах, хыялым хәҙер — шул диңгеҙ.Ғүмерлеккә ғашиҡ булдым һиңә, Һәр бер һулышыңды тоямын. Һөйҙөң дә һин, һөйҙөрә лә белдең Тик һаман һин минең хыялым. 1969 Утыҙ көн һинһеҙ мин, утыҙ төн, Утыҙ тәүлек, тимәк Әйтерһең дә, утыҙ даръя кистем Бер береһенән киңерәк. Гүйә, утыҙ тауға мендем мин Бер-береһенән бейек, Утыҙ таң ҡаршыланым, утыҙ туңып, Утыҙ ҡабат көйөп. Утыҙ шигем, утыҙ өмөтөм, Утыҙ уйым — бер һин. Минең кеүек һөйгән кешеләргә Сабырлыҡтар бирһен. 1958 Тридцать дней без тебя и тридцать ночей… Читать далее → Зая үткәндә, түлһеҙ хыялдарҙы «Төтөн» тибеҙ, тимәк, буш, тибеҙ. Көҙгө урманда бына усаҡ яҡтым, Усағыма рәхим итегеҙ.Тартынмағыҙ. Йылыһын да бирәм, Яҡтыһын да бирәм ҡуш ҡуллап. Тик тыңлағыҙ — ҡалай йырлай ялҡын, Ҡалай илай төтөн, һулҡылдап. Ғүмер баҡый ут эсендә булдым — (Буләкме был әллә язамы?) …Күрҙем, ялҡын — яныу ҡыуанысы. Белдем, төтөн — яныу ғазабы. Читать далее → Украина. Ағастарын һығып 1943 Украина (Перевод на русский язык) О Украина! Ветви наклоня, Вся в яблонях, плывет твоя долина. Сапер отрыл траншею для меня, Твои цветы засыпав, Украина! Нет, не тиха украинская ночь! Она дрожит, она к земле припала. Я так спешил, чтоб яблоням помочь… Трясется сад от пушечного шквала. И чудится, что яблоня ко Читать далее → Йәшеренмә һин йәшендән, Дауылдан ҡасма, Йәйҙең хәтәр төндәрендә Тәҙрәңде ас та — Күкте күҙәт, тирбәндермәй Керпек осоңдо, Бик яҡын итеп хәтерлә Йыраҡ дуҫыңды. Йәшен юйһын бүлмәңдәге Төндөң ҡараһын, Һибелдереп сәстәреңде Дауыл тараһын. Дауыл… дауыл! Ул бит минең — Тере хәбәрем, Яҡын йәшен, яҡты йәшен — Минең сәләмем. Мин һулармын, ерҙә дауыл Тынмаһа әгәр, Мин янырмын, Читать далее → Тәбиғәттә шундай миҙгел бар: Ел тынғас та, япраҡ тирбәлә, Ҡояш бата тауҙар артына, Нуры бүленеп ҡала түбәлә.Тәбиғәттең шундай миҙгелен Күрһә ине минең йылдарым: Мин киткәндә, берәй быуатҡа Бүленеп ҡалһа ине йырҙарым. 1970 Ташлап киттең мине, йөрәгем. Йөрәкһеҙ бар кемгә кәрәгем? Гүйә, ҡашы төшкән йөҙөкмөн, Аты йығып ҡасҡан егетмен. 1957 Һин яҙаһың: «Йылдар, юлдар буйлап 1945 Цветы на камне (Перевод на русский язык) Ты пишешь мне в печали и тревоге, Что расстоянья очень далеки, Что стали слишком коротки и строги Исписанные наскоро листки, Что дни пусты, а ночи очень глухи И по ночам раздумью нет конца, Что, вероятно, в камень от разлуки Мужские превращаются сердца. Читать далее → Тауҙар кешеләр шикелле — Бейек булған һайын 1964 Был айлы төн аҡыл ярһытырлыҡ. Сихырының юҡ сиге, иҫәбе. Нур төштө лә ысын алмас итте Юлда ятҡан быяла киҫәген. Юлда инем. Гүйә, елдәр алды Бөтә шомдо, бөтә яфаны — Нурың төштө, йәрем, яҙмышыма. Баҡыр инем. Көмөш яһаның. 1978 Рус түгелмен, ләкин россиян мин, Россияның һыуын эскәнмен, Сағылдарҙа имән нисек үҫһә, Мин был ерҙә шулай үҫкәнмен. Хаҡлымындыр, тимен, үҙемде әгәр Сағыл имәненә оҡшатһам, — Тамырҙарым бит дүрт быуат әүәл Мәскәү менән барып тоташҡан. Замандар бик хәтәр мәлдә Мәскәү Дуҫлыҡ ауазымды ишеткән, Һәм рус халҡы минең яҙмышымды Үҙе яҙмышына иш иткән. Рус түгелмен, ләкин россиян Читать далее → Поэт ты выше гор, Поэт ты ниже трав, Медлителен и скор – Во всем всегда ты прав…Ты времени порыв, Приторможен слегка, Покорен и строптив, Владыка и слуга… …О время, я дитя Твоё – и сирота. Встревожен не шутя И плачу неспроста: Заключены во мне Весь мир и каждый миг. В закатной тишине Я истину постиг. Читать далее → Осраштыҡ беҙ ниңә һинең менән, Ниңә үтә һуң? Эй һин ғүмер, ниңә бергә түгел, Арабыҙҙан ғына үтәһең? Айырылышҡанбыҙҙыр, бәлки, иртә, Бэлки, үтә иртә. Орлоҡ ҡойған мәлдә ҡайсаҡ гөлгә Ел ҡағылып үтә. Парлап төшкән ике орлоҡтоң береһен Алып китә алыҫ. Ел — уҙғынсы. Нимә уға һөйөү, Нимә уға һағыш. Ярай әле һине ташламаған Үтә йыраҡҡа. Сал Читать далее → О мөхәббәт! Күпме йыуаштарҙы Батыр яһап, солтан ир иттең. Саҡма таштай ҡаты ҡатындарҙы Балауыҙҙан былай иреттең. О мөхәббәт! Күпме сәсән ирҙе, Мәжнүн яһап, телһеҙ тилмерттең, Телдән яҙған өнһөҙ ҡатындарға Һандуғастай һайрар тел бирҙең. О мөхәббәт! Аҙмы яҙмыштарҙы Донъя тамуғында яндырҙың. Аҙмы исемдәрҙе, күккә яҙып, Мәңгелек йыр итеп ҡалдырҙың. 1973 О любовь!.. (Перевод на русский язык) Читать далее → Мәңгелек улы — ҡояш гел янһа ла, Ҡырҡ эшем ҡырылып ятып ҡалһа ла, Һуғыр аҡтыҡҡы сәғәтем бер заман, Һәм мин китеп тә барырмын донъянан. Яҡтырыр һаман хәүефһеҙ был йыһан, Ҡуҙғалмаҫ хатта ерҙәге бер туҙан. Һуңғы юлға дуҫтар алып китерҙәр, О, мин наҙлы, күтәреп үк илтерҙәр. Күтәрһендәр! Тау хәтлеге йөктәрҙе Тере саҡта эһ тә итмәй күтәрҙем. Читать далее → Руш омыл мый, но россиянин. Ынде Мый эрыкан, виян, лӱдде ойлем: Ужар мый тумо семын кӱшнӧ кушкым, Россий эҥер вӱдлам йӱын илен. Шке илыш дене кугешнен кертам мый — Ик пӱрымаш руш дене мыланна. Пырля ныл курым подвиг-влак, чап дене Вожге мемнан кылдалтыч тукымна. Москва шукерте, келшымаш йӱкемым колын, Вашеш пелештыш, вий дене темалт. И Читать далее → Янып һүндең. Шунан белдем: Көлдәр яуҙы сәсемә. Сәстәремә көлдәр яуҙы, Тоҙ өҫтәлде йәшемә. Йәштәремә тоҙ өҫтәлде. Күңелдәрем тулы моң. Моңдарымды, ҙарҙарымды Кемдәргә һөйләрмен һуң? Кемгә һөйләрмен? Серҙәрем Һаман бата эскәрәк. Хатта яңғыҙлығыңды ла Һөйләргә кеше кәрәк… 1978 Грустная песня (Перевод на русский язык) Ты сгорела… Уж не оттого ли Пепел лег на волосы мои? Пепел Читать далее → Ҡаҙ ҡанаты ҡат-ҡат була, Ир ҡанаты ат була… Аҡбуҙымды мин төшөмдә күрҙем: Госпиталь, 1942 Мой конь (Перевод на русский язык) Мне снился конь мой, друг крылатый, Товарищ верный бранных дел. В мою больничную палату Он, словно молния, влетел.Заржал он, рад со мною встрече, И пена капала с удил. И человеческою речью Со мной мой конь Читать далее → «Мине тағы ташлап китәһең…» — тип Бойоғаһың оҙатып ҡалғанда. Йәшәп булмай гел ҡауышып ҡына Походлы һәм даулы заманда. Океандарға сыҡһа, караптар ҙа, Дауыл үтеп, ҡайта ярына; Караптарҙа китһәм, кире ҡайтам Тыуған илгә, һинең яныңа. Самолеттар алып менһә мине Болоттарҙың өҫкө яғына, Ваҡыт еткәс, тағы ергә төшәм, Ергә, тимәк, һинең яныңа. Ҡайҙа булһам да мин, илем Читать далее → Эйәрләне атай, ялын үреп, Аҡбуҙаттың ярһыу, ап-ағын, Әсәм һуҙа дәһшәт ҡылысының Ҙур яуҙарҙа еңеп ҡайтҡанын. Мин фронтҡа китәм, иптәштәр! Ышан, атай, һин эйәрләп биргән Аҡбуҙатым минең абынмаҫ, Йәшең тамған был ҡылысты, әсәй, Һуғарырмын дошман ҡанында. Йыуырмын мин фашист ҡаны менән Илем күкрәгенең яраһын, Ҡайырылмаҫ ҡаты дауылдарҙа Үс һәм нәфрәт биргән ҡанатым. Сал ҡартлығын һаҡлап ҡарттарымдың, Читать далее → Ямғыр ҡатыш һибелә талғын ғына 1953 Күпме йылдар инде йөрөтәмен Һине йөрәгемдә, Йөрәгемде ҡаты сәнсеү алды Ҡапыл үткән төндә. Әллә ауыр ҡайғың бармы һинең? Әллә бармы шигең? Ә мин ҡуртҡым, юғалтам тип һине, Йөрәк ҡуйһа шиңеп. 1956 Күктә ай — алтын умарта. Ә йондоҙҙар — күс иле. Бар йыһандан йыйып, улар Нур ташыйҙар, гөж килеп. Ай тулып та килә, ҡара! — Башланыуға ни ара. Былай булғас, йондоҙҙарҙың Эше ырамлы бара. 1966 Кешеләргә яман төштәр керә… Имеш, ерҙе атом уртәгән, Океандарҙы быуға әйләндергән, Тауҙарҙы саң итеп күтәргән. Кешеләргә яман төштәр керә… Хаким булған, имеш, диуана, Ә ғалимдар, диуананы хуплап; «Аҡыл эйәһе!» — тип ҡыуана. Кешеләргә яман төштәр керә… Һөйөү әүерелә хатаға, Дуҫ тигәне хаин булып сыға, Ул хыянат итә атаға… Кешеләргә яҡшы төштәр керә… Ерҙә, имеш, асыу, Читать далее → Ваҡыттарҙы, араларҙы Еңмәк булып ҡабаландым. Еңмәҫ борон, саңдар ҡағып, Оран һалып, һауаландым. Йәнәһе лә мин әжәлһеҙ, Ҡояшҡаса һалам күпер, Мин башлаған утлы юлдар Йыһандарҙы ярып үтер. Иркем булғас, тарихтарҙы Меңәр йылға йәшәрттем мин. Хыялымда кешеләрҙе Киләсәктә йәшәттем мин. Күп алыштым, күп бирештем Был тормоштоң ағымында. Баҡһаң икән, сәбәләнәм Заманымдың ҡарынында. 1988 Йөҙҙәреңә ҡыйып ҡарай алмайым, Ә үҙемде ҡыйыумын тип алдайым. Ҡарағаным бар мин аҫыл нур-ташҡа, Нәҡ түбәлә янып торған ҡояшҡа. Бәхет менән осрашҡан бар йөҙгә-йөҙ, Үлем менән ҡарашҡан бар күҙгә-күҙ. Тимәк, матурлыҡ барынан өҫтөндөр, Матурлыҡ — ул үҙе һинең төҫөндөр. Бына шуға ҡыйып ҡарай алмайым, Юҡҡа үҙемде ҡыйыумын тип алдайым. 1956 Йәшәйһе бар, һаҡла үҙеңде, тиһең. Теләктәрең, эйе, хаҡ һымаҡ. Ләкин мин бит бөтә ғүмерем буйы Бәйгеләрҙә сапҡан ат һымаҡ.Донъя беҙҙән генә ҡалмаған ул, Бер саҡ килер үлем — ят ҡунаҡ. Ауһам ине шул саҡ, бәйгеләрҙә Йөрәге ярылып ауған ат һымаҡ. 1956 Йылғалар төнөн һөйләшә, Болот тауҙарға ҡунғас; Йөрәктәр төнөн серләшә, Аяҡ тауышы тынғас.Ниңә шулай? Бит йылғалар Көндөҙ ҙә аҡмай тормай, Төнөн серләшкән йөрәктәр Көндөҙ ҙә ҡаҡмай тормай.Таң һыҙыла. Ә йылғалар Һаман да шылтыр-шылтыр… Күрәһең, инде йыһандың Ғишыҡ сәғәте шулдыр.1960 Ночами разговаривают реки (Перевод на русский язык) Йылғалар төнөн һөйләшә, Болот тауҙарға ҡунғас; Йөрәктәр төнөн серләшә, Читать далее → Иҫке һүҙҙәр иҫкермәһен өсөн — Ҡабатларға кәрәк. Йырҙан йырға күсһен өс бөйөк зат — «Ватан», «Һөйөү», «Икмәк». Ҡорал алһам йәки йыр сығарһам, Йәки иген икһәм, Ғүмер баҡый хеҙмәтсегеҙ булдым, Ватан, Һөйөү, Икмәк! Бер валсығын, хәләл бер осҡонон Әгәр харам итһәк, Мең ҡәһәрләр беҙҙе, мең ҡәһәрләр Ватан, Һөйөү, Икмәк. 1981 Чтоб старые слова не устарели (Перевод Читать далее → Иылан зәһәр булыр өсөн Ағыу эсмәй, Аҫыл сәскә һуттарынан Ағыу эшләй. Һине маҡтап, тәмләй-тәмләй Шәрбәт эскән — — Был, моғайын, умарталыр,— Тимә эстән. 1968 Истамбулда киске аҙан Шундай моңһоу саҡыра: — Мосолмандар, ғибәҙәткә Бер тәңребеҙ хаҡына!.. Мин — уҙғынсы. Мин сит бында. Миңә түгел был аҙан. Мөхәббәтем илһам бирһә, Үҙем доғалар яҙам. Асылы ят күңелемә Күктән килгән әмерҙең. Мин әйтәм үҙ аҙанымды: — Хәйерле төн, ҡәҙерлем!.. 1965—1977 Еңеүҙәрем, уңыштарым булды, Бүләк алдым, хөрмәт татыным; Менмәһәм дә, һыйпағаным булды Алтын ялын шөһрәт атының. Тик тырыштым иреп төшмәҫкә мин Килеп китер шатлыҡ ҡаршында. Сөнки бәхет була тиҡ иртәгә, Тылсымлы ил — диңгеҙ артында. Ләкин булды бер саҡ бәхетемдән Түбәләрем күккә тейгәне. Ул көн миңә: «Иң бәхетле кеше Ерҙә мин ул!» — тине һөйгәнем. 1970 Ҡараңғылыҡ, оло бөркөт һымаҡ, 1942 Ейән — йәш арыҫлан. Бар ҡеүәте Тимер тырнағында. Атаһы — йөк аты. Бар мөлкәте Алтын тояғында. Олатаһы — терпе. Уның инде Хәле аяныслы: Тырпайырға торған энәләре — Барлыҡ таянысы. 1970 nashi-stihi.ru |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
